Fransız kültürü ve Fransız dilinin öğretildiği Fransız okullarının 19.yüzyıl’ın (yy) ikinci yarısından itibaren karşılaştıkları hoşgörü ortamı nedeniyle sayıları hızla artmış ve Osmanlı topraklarında eğitim faaliyetlerini başarıyla sürdürmüşlerdir. Osmanlı topraklarına yerleşen yabancılara ait okul yapıları, azınlık ve yabancı okullarını inceleyen birçok araştırmacının ilgisini çeken konular arasında olmuştur. Fransız dili ve kültürünün en etkin olduğu yıllarda kurulan ve Fransa’nın edindiği siyasi ayrıcalıklar nedeniyle, dönemin diğer yabancı okullarından daha farklı bir konuma gelen Fransız okullarının çoğunluğunun Katolik misyon cemaatleri tarafından inşa edildiği bilinmektedir.
Kurucularının Katolik din adamları olması, Fransız okullarının “misyoner okulu” olarak anılmasına sebep olmaktadır. 1904 yılında Fransa’da kabul edilen yasayla, dini cemaatlerin eğitim faaliyetlerinin Fransa’da yasaklanması sonucunda, çalışmalarını ülke dışında sürdüren Katolik cemaatlerin Osmanlı topraklarında açtıkları okulların Fransa tarafından desteklendiği görülmektedir.
Tanzimat döneminde başlayan ve Islahat Fermanı (1856) ile devam eden reform hareketleri, yabancıların Osmanlı topraklarında okul inşa etmelerini ve eğitim faaliyetlerine katılmalarını kolaylaştırmaktadır. Diğer yandan, Fransız okullarının 19.yy İstanbul mimarisine ve kültürel ortamına yaptıkları katkılar ve Fransız okul mimarisinin İstanbul’da görülen yansımaları ilginçtir. Bu çalışmada Bakırköy’de bulunan Notre Dame du Rosaire Fransız Okulu (1909)’nun tarihçesi ve mimari özellikleri incelenmektedir. Fransız okullarının 19.yy İstanbul kent dokusuna ve mimarisine katkıları olduğu açıktır. Fransız kültürü ve bilimsel yaklaşımının İstanbul’da yayılmasına bir ölçüde katkıda bulunan bu okulların sadece içerik olarak değil, mimarileri için de ithal edilmiş bir beğeniden bahsedilebilir.
Anahtar Kelimeler: Kütüphane mimarisi, 18.yüzyıl, Osmanlı, İstanbul
|