Jant araçlar için emniyet,estetik, yakıt tüketimi açısından oldukça önemli ekipmandır. A356-T6 malzeme günümüzde hem ağırlık avantajı hem de yüksek mukavemet özellikleri nedeniyle otomotiv jant üretiminde en çok tercih edilen aluminyum alaşımlarından biridir. Yüksek dayanım ve minimum ağırlık jant tasarımında ele alınan en önemli parametrelerdir. Jant çalışma koşullarında esnasından birbirinden farklı tekrarlı yüklere maruz kalmaktadır. Jantların bu zorlu koşullara uygunluğu standartize edilmiş mekanik testlerle belirlenmektedir. Dinamik virajlı yorulma testi ISO 3006 standartına uygun olarak, Döktaş Test Merkezinde bulunan MAKRA BUP 760 ve BUP 750 virajlı yorulma test makinelerinde yapılmaktadır. Dinamik virajlı yorulma testinde janta göbek(offset) bölgesinden 760mm uzaklıkta bir kaçık kütle oluşturularak, eğilme momenti uygulanır. Standarta uygun olarak hesaplanan, maksimum eğilme momentinin 0,75 katı ile 200.000 çevrim, 0,5 katı ile 1.800000 çevrim olmak üzere kısa ve uzun yorulma testi yapılmaktadır. Virajlı yorulma testi esnasında jant yüzeylerinde çatlak başlangıçları görülmekte olup, çatlaklar ilerledikçe jantta hasarlara neden olmaktadır. Jant yüzeyine çinko-gliserin sürülerek yorulma testi sırasında oluşan kusurlar gözlemlenmektedir. Jantların virajlı yorulma dayanımlarının bilgisayar ortamında simüle edilerek tasarımların doğrulanması deneme,işçilik,üretim gibi maliyetlerin azaltılmasına ve proje süresinin kısalmasına imkan sağlayacaktır. Jant katı modeli CATIA programında oluşturularak, sonlu elemanlar paket programı ANSYS 2021 R1 versiyonuyla simülasyon çalıştırılmıştır. A356-T6 malzemesine ait gerilme-çevrim eğrisi ANSYS paket programına tanımlanarak, uygun yüklemeler altında dinamik virajlı yorulma ömürleri elde edilmiştir. Simülasyon çıktıları ile virajlı yorulma makinesinde test edilen A356-T6 jantlar karşılaştırılarak, sonuçların birbirine paralel oldukları ortaya koyulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Jant,Virajlı Yorulma,A356-T6
|