Giriş: Çevresel bir kirletici olan gürültü, günümüzde artan sanayileşme ve nüfusla birlikte yaşam kalitesini düşürmekte, insan sağlığını olumsuz olarak etkilemektedir. Gürültü, hoşa gitmeyen, istenmeyen, rahatsız edici ses olarak tanımlanabilmekle beraber insanların yaşamında çeşitli fiziksel ve psikolojik sorunların ortaya çıkışında etkisi bulunan bir çevre ve sağlık sorunudur. Bu sorunlarla beraber insanların fizyolojik ve psikolojik dengesi bozulmakta, iş performansları azalmaktadır. Bu nedenle gürültünün insan sağlığı üzerindeki etkisi işitsel, fizyolojik, psikolojik ve insan performansı yönlerinden ayrı ayrı incelenmektedir. Yapılan bu çalışmada özellikle açık ofislerde meydana gelen gürültünün kaynakları ve etkileri literatür taraması yapılarak incelenmiş ve çözümler için çeşitli öneriler sunulmuştur. Amaç: Bu araştırma günümüzde sık olarak uygulanan bir ofis tasarım şekli olan açık ofis çalışma mekânlarında ortaya çıkan gürültü ve etkilerinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Kapsam: Araştırma konusu genel olarak ele alınmış, büro mekânlarında çalışma performansını ve insan sağlığını etkileyen bir unsur olarak gürültü özellikleri araştırılmış, büro iç mekânı tasarımında ergonomik koşulların sağlanmasında gürültü kontrolünün sağlanmasına yönelik alınacak tasarım kriterlerinin belirlenmesi sağlanmıştır. Sınırlıklar: Bilindiği üzere, büro mekânları tasarım özellikleri açısından kapalı büro sistemi, açık büro sistemi ve hem kapalı hem açık büro sistemi özelliklerini taşıyan hibrid sistem bürolar olarak üç gruba ayrılmaktadır. Çalışma kapsamında sadece açık büro sistemlerinde gürültü sorunu ve çözüm önerileri ele alınmıştır. Yöntem: Araştırmada öncelikle büro mekanı ve türleri incelenmiş, açık bürolarda ergonomik çalışma ortamını oluşturan tasarım kriterleri belirlenmiş, bu unsurlar içinde akustik ortam konusu ele alınarak çalışma ortamında gürültü kaynakları belirlenmiş, gürültüyü azaltmaya yönelik tasarım kriterlerinin oluşturulması için gerekli literatür çalışması yapılmış ve iç mekan tasarımı açısından tasarım önerileri sunulmuştur. Bulgular: Gürültü iş sağlığı ve güvenliğinin en yaygın konularındandır. Özellikle günümüzde iş yerlerinin çoğunda açık büro uygulaması bulunmaktadır. Ancak açık bürolardaki gürültü çalışanların en temel şikâyetlerinden biridir. Ofislerde rahatsız edici gürültüler çok çeşitli kaynaklardan gelebilmektedir. Bu kaynaklar arasında klimalar, telefonlar, trafik, yakınlardaki inşaat, tadilat işleri ve özellikle de insan sesleridir. Lombert etkisine göre bürolardaki gürültü artma eğilimindedir. Bunun sebebi ise gürültülü ortamda konuşan insanların anlaşabilmeleri için seslerini daha da yükseltmeleridir. Bazı çalışanlar gürültülü ortamda etkilenmeden çalıştıklarını söyleseler de araştırmalar 60 dB'in üzerindeki seslerin kişisel dikkatte azalmalara sebep olduğunu göstermektedir. Normal bir konuşma iki insan arasındaki mesafe 1 metre iken yaklaşık olarak 60 dB’dir. Genellikle açık bürolardaki gürültü seviyesi 45-60 dB seviyelerindedir. Fakat birçok insan bir arada konuşmaya başladığında ortam gürültüsü 70 dB veya daha yüksek seviyelere çıkabilmektedir. Bu durum konsantrasyonun bozulmasına yol açmakta ve sağlıklı iletişime engel olabilmektedir. Sonuç: İç mekânda akustik konforun sağlanması insan yaşamının kalitesi adına önemli bir konudur. Bu bağlamda, akustik konfor koşullarının sağlanması, üzerinde önemle durulması gereken bir tasarım etkenidir. Açık planlı büro mekânlarında kabul edilebilir gürültü düzeyinin sağlanmasında öncelikle tavan ve bölücü elemanların ses yutuculuklarının arttırılması gerektiği, döşeme yutuculuğunun arttırılmasının hacmin toplam yutuculuğuna katkı sağladığı, ancak tek başına işitsel konforun sağlanması için yeterli olmadığı, hacim içinde çalışan kişi sayısının ve bu kişilerin birbiriyle etkileşiminin tasarımda önemli bir unsur olduğu, mekanın düzenlenmesinde, kullanıcıların birbirlerinin seslerinden olabildiğince az etkilenmelerini sağlayacak modüler düzenlere ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Çalışmanın özellikle büro iç mekânı tasarımında gerekli tasarım kriterleri doğrultusunda doğru tasarımların oluşturulmasında ve iş güvenliği, insan sağlığı açısından gürültü konusunda gerekli tasarım önlemlerinin alınmasında bir kaynak teşkil etmesi amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Büro, Açık büro, Akustik, Gürültü, Tasarım
|