Akhisar tarihin her döneminde önemini korumuş, yaklaşık 9000 yıllık bir tarihe ve 5000 yıllık kentlilik bilincine sahip bir şehir. Tarih boyunca birçok farklı döneme tanıklık etmiştir. Hititler, Akatlar, Lidyalılar, Romalılar, Bizanslılar, Saruhan’lılar ve Osmanlılar tarafından yönetilmiş ve jeopolitik konumu nedeniyle (İzmir İstanbul Yolu üzerinde yer alması- batı Anadolu ulaşım ağı içerisindeki yeri) her zaman önemli kentlerden ve ticari merkezlerden biri olmuştur. Dünyanın en ileri gelen Lidya Metropolisleri arasında yer alan, loncalar eşliğinde yönetilen, mesleki örgütlenmenin hat safhada olduğu ve paranın basıldığı önemli ticari kentlerden biridir. İncil’de adı geçen kentlerden; Ephesos (Selçuk), Smyrna (İzmir), Pergamon (Bergama), Sardes (Salihli), Philadelphia (Alaşehir-Manisa), Laodikea (Denizli), Thyateira (Akhisar) Hristiyanlığın yayıldığı ilk yedi kiliseden biri de Akhisar’da bulunmaktadır. Bu nedenle bölge inanç turizmi açısından oldukça önemli bir lokasyonda yer almaktadır.
Bu çalışmada Akhisar’ın kent merkezinde bulunan ve Kentsel Sit Alanı içerisinde yer alan tarihi konut dokusu incelenmiş olup bu dokunun belgelenmesi için çalışmalar yapılmıştır. Konut dokusunun korunması ve modern kentle bütünleşmesi için öneriler geliştirilmiştir. Çalışmanın amacı Akhisar kent merkezinde bulunan Kentsel Sit Alanın yer alan konutlardan yola çıkarak kentin kültürel mirasını ve tarihsel geçmişini ortaya koyarak kent bilincini oluşturmak ve süreç içerisinde yok olan orijinalliğini yitiren kültürel değerleri kente yeniden kazandırmaktır. Ayrıca kentsel belleğin izleri üzerinden Akhisar geleneksel konutlarını yeniden ele alarak kaybedilen veya kaybedilecek olan kültürel mirasımızı kentin mimari kimliği ışığında değerlendirerek tarihi dokuyu korumak konusunda önemli bir altlık oluşturmaktır. Bu nedenle Kentsel Sit Alanında kalan yapılar hakkında bilgi içeren; kitap, dergi, yayın, proje, eski fotoğraf, harita vb. eşliğinde yerinde incelemelerde bulunularak doku analizleri yapılmış, seçilen konutlar yapıldıkları dönemleri ve plan tipolojilerine göre ayrılmış, yapıldıkları malzemeler, kat yükseklikleri ve cephe proporsiyonları belirlenerek yapıların son halleri fotoğraf, rölöve ve mevcut durum fişleri ile Kentsel Sit haritası üzerine işlenerek belgelenmiştir. Bu şekilde Akhisar geleneksel konutlarının tarihsel gelişim süreci kayıt altına almış olduğumuz bu çalışma koruma ve kentsel belleğin izlerini taşıma konusunda önemli bir arşiv niteliği taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler: Akhisar, Geleneksel Evler, Kültürel Miras, Konut Tipolojisi
Abstract:Akhisar, a town in the city of Manisa, has a long history dating back to prehistoric times. It has been under the rule of Hitties, Acadians, Lidians, Romans, Byzantium, Saruhan, and Ottoman Empire. It has been an important cultural and trade center due to its strategic position being on İstanbul-İzmir highway and thus being on the road network on western Anatolia. It has been for example, one of the major Lydian metropolises where the money was first used with its established guild system. It is one of the cities whose name is included in the Bible where the first Christian churches are located: Ephesos (Selçuk), Smyrna (İzmir), Pergamon (Bergama), Sardes (Salihli), Philadelphia (Alaşehir-Manisa), Laodikea (Denizli), and Thyateira (Akhisar). As such the city has been one of the important religious sites that have been visited by Christians.
In this study, the focus will be on the traditional houses that are located in the city center and are part of the city’s protected area. The first and secondary written sources related to the city history and architecture are examined as well as on site visits to the houses are conducted. A documentation of the houses is conducted and a typology of Akhisar traditional houses is established accordingly. The aim is to provide a comprehensive documentation of the houses that have been neglected until now. The study is expected to be a base for future studies related to housing in Akhisar as well as to be a contribution to city’s cultural heritage.
Keywords: Akhisar, traditional houses, Akhisar traditional houses, cultural heritage, house typology
Anahtar Kelimeler: Akhisar, Geleneksel Evler, Kültürel Miras, Konut Tipolojisi
|