Döküm yöntemi ile üretim yapan işletmeler için eritilmiş metal kalitesinin belirlenmesi ve iyileştirilmesi nihai üründe beklenen mekanik ve metalürjik özelliklerin elde edilmesi açısından büyük bir önem taşımaktadır. Alüminyum alaşımları sıvı halde çok yüksek hidrojen çözebilme yeteneğine sahiptir fakat katılaşma sırasında bu çözünürlük oldukça düşmektedir. Sıvı metalden uzaklaştırılamayan hidrojen katılaşma sırasında porozitelere neden olarak mekanik özelliklerin düşmesine sebep olmaktadır. Bu nedenle alüminyum döküm sürecinde gaz giderme işlemi büyük önem taşımaktadır. Gerçekleştirilen bu çalışmada alüminyum döküm alaşımlarında (A356) ergitme işlemi sonrasında uygulanan gaz giderme (metal treatment) işlem süresinin metal kalitesi üzerindeki etkisi ele alınmaktadır. Bu çalışmanın uygulama adımında ergitilmiş alüminyum alaşımı için aynı tür ve sabit miktarda gaz giderme flaksı kullanılarak 5 farklı karıştırma işlem süresi (570 sn., 490 sn., 330 sn., 380 sn. ve 240 sn.) uygulanmıştır. Her bir işlem sonrası çekme test numuneleri ve azaltılmış basınç testi ( reduced pressure test - RPT) numuneleri alınmıştır. Üretilen çekme test numuneleri T6 ısıl işlemine tabi tutulmuştur. İşlem sonrasında çekme test numuneleri alınarak mekanik özellikler ölçülmüştür. Ayrıca RPT numuneleri ile yoğunluk indeksi (density index – DI) ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Çekme test numuneleri DIN EN ISO 6892-1 normuna göre hazırlanırken çekme testi DIN EN 10002-1 normuna göre Zwick Z100 model çekme test cihazı ile gerçekleştirilmiştir. Ayrıca çekme çubuklarının kırık yüzeylerinde yapılan taramalı elektron mikroskop (SEM-scanning electron microscope) incelemeleri İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Merkezi Araştırma Laboratuvarı’nda Carl Zeiss 300VP marka taramalı elektron mikroskop cihazı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlara bakıldığında özellikle gaz giderme işlem süresindeki artışın üretilen numunelerin mekanik ve metalürjik özellikleri üzerinde olumlu etkiler ortaya koyduğu görülmüştür. Çekme test sonuçları kullanılarak hesaplanan kalite indeksi verileri de karşılaştırıldığında gaz giderme işlem süresindeki artışın kalite indeksi değerinde artış meydana getirirken standart sapma değerlerinde azalma meydana getirdiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Alüminyum Alaşımları, Gaz Giderme İşlem Süresi, Kalite İndeksi
|
