Uçucu Organik Bileşikler (VOC) endüstriyel tesislerde gerek iç ortam gerekse baca gazında ortaya çıkan önemli bir kirleticidir. Baca gazında VOC gruplarından olan BTEX parametrelerinin ölçümlerinde düşük belirsizlikleri sağlamak için uygulamada ön işlem için aktif karbon ve çözücü desorpsiyonundan sonra GC-MS ile BTEX parametreleri analiz edilmektedir.
Bu çalışmada, BTEX örnekleme ve analizinde belirsizlik bütçesi değerlendirmesi için ISO GUM metodu kullanılmıştır. ISO GUM metodunda tahmini girdi ölüm belirsizlikleri A Tipi ve B tipi hatalar şeklinde hesaplanmıştır. A tipi hata belirsizliklerinde Tekrarlanabilirlik, Ara Kesinlik ve Geri Kazanım çalışmaları yapılmıştır. B tipi hata belirsizliklerinde ise kalibrasyon, sertifikalı referans malzemelerden gelen, numune örnekleme esnasında kullanılan cihazlardan gelen ve analiz esnasında kullanılan kimyasallardan gelen ölçüm belirsizlikleri dikkate alınmıştır.
Çalışmalarda örnekleme ve analiz sürecindeki tüm veriler Akredite Laboratuvarda kullanılan örneklemem ve analiz cihazlarından gelen kalibrasyon belirsizlikleri, analiz esnasında kullanılan kimyasallardan gelen belirsizlikler ve sertifikalı referans malzemelerden gelen belirsizlikler kullanılmıştır. Tekrarlanabilirlik ve Ara Kesinlik çalışmalarında Sertifikalı Referans Malzeme olarak 2000 ppm lik VOC Mix kullanılmıştır. Tekrarlanabilirlik çalışmalarında aynı gün 10 ppm ile 7 okumalı iki analist ile çalışılmıştır. Ara Kesinlik çalışmasında 7 farklı günde 10 ppm ile iki analist ile çalışılmıştır. Geri Kazanım çalışmaları 20 ppm VOC Mix ile 2 farklı analist ile yapılmış ve % Bias değerleri hesaplanmıştır.
Netice itibariyle, bileşik belirsizlik olarak numune almadan gelen belirsizlik, geri kazanım kaynaklı belirsizlik, tekrarlanabilirlik belirsizliği, ara kesinlik belirsizliği ve SRM kaynaklı belirsizlik dikkate alınarak toplam belirsizlikler hesaplanmıştır. Toplam belirsizlik 5,00 ppm konsantrasyon için Benzende ± 1,586, Toluende ± 1,242, etil benzende ± 1,355 ve o-ksilende ± 1,219, m-ksilende ± 1,169 ve p-ksilende ± 1,425 olarak hesaplanmıştır.
Anahtar Kelimeler: BTEX, VOC, Ölçüm Belirsizliği, Baca Gazı, Hava Kirliliği
|
