Giriş: Emprenyeli ağaç malzemelerin; mantar ve böceklere karşı dayanıklı olması, kurulum işlemlerinin kolay olması, yerinde bakım ve onarım masraflarının diğer alternatif ürünlere oranla daha düşük olması, ekonomik olması gibi nedenlerden dolayı ağaç malzemeler çeşitli odun koruyucu kimyasal maddelerle emprenye edilmektedir. Çalışmada özellikle mobilya endüstrisinde çok değerli olan wenge odununun ithal olmasına karşın iç ortam mobilya endüstrisinde kullanımının yanında dış ortam mobilya endüstrisinde de (park, bahçe, kent mobilyaları vb) kullanılabilme alanının belirlenmesi, aynı zamanda ülkemiz kaynaklarından biri olan Barit maddesinin ilk defa bu odun türünde emprenye edilebilme özelliğinin belirlenmesi ve bor bileşikleriyle de ilişkiye getirilmek suretiyle de kullanım özellikleri ve yapışma direnci özelliği belirlenmiştir. Amaç: Bu çalışmada; barit maddesinin ilk defa bu odun türünde emprenye edilebilme özelliğinin belirlenmesi ve bor bileşikleriyle de ilişkiye getirilmek suretiyle de kullanım özellikleri ile yapışma direnci özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Kapsam: Çalışmada; Wenge (Millettia burentii) odunu barit ve borlu bileşiklerden hazırlanan üç farklı (%1,%3,%5) çözelti konsantrasyonuyla ASTM 1413-76 standartına göre emprenye işlemleri yapılmış ve % retensiyon/ yapışma direnci deneyleri TS ve ASTM standartlarına göre gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Çalışma kapsamında yurtdışından ithal edilmiş Wenge tomrukları kullanılmış ve bunlar latalar halinde kesilmiştir. Bunlar, radyal yönde kesilerek diri odun örnekleri (3x3x1.5cm) hazırlanmıştır (TS 2470). Araştırmada emprenye maddesi olarak barit,borik asit, boraks ve konsantrasyonları kullanılmış olup;. TS 2470’e göre hazırlanmıştır. Yapışma işlemi TS EN 205 standartlarında belirlenen esaslara göre parça kalınlığı 5 mm olacak şekilde, 10x20x150 mm ebatlarında net ölçülerde hazırlanmıştır. Tutkal türü, sıcaklık, bekletme süresi, kesit, sevk hızı, tekerrür ve ağaç türüne göre her grubu temsil edecek şekilde örnek hazırlanmıştır. Deney örneklerinin yapışma yüzeyine 5 mm/dk yükleme hızıyla kademeli çekme kuvveti uygulanarak Üniversal test cihazı ile tutkal hattından koparılmaya çalışılmıştır. Tutkal olarak poliüretan tutkalı kullanılmış, üretici firma kriterlerine uyulmuştur. Kopma anındaki maksimum kuvvet (Fmax) tespit edilerek yapışma Emprenye edilen örnekler tartılarak retensiyon miktarları hesaplanmıştır. Tartımı yapılan deney örneklerindeki çözücünün buharlaşması için, hava dolaşımı olan bir ortamda değişmez ağırlığa ulaşıncaya kadar 103 ± 2 ºC sıcaklıktaki etüvde bekletilmiştir. Emprenye edilmiş ve tam kuru haldeki örnekler, içerisinde CaCl2 bulunan desikatörde soğutulduktan sonra ±0,01 gr duyarlı analitik terazide tartılarak yüzde retensiyon oranı belirlenmiştir. Ağaç malzemenin bazı teknolojik özelliklerinin istatistiksel analizinde SPSS 15.0 for Windows programı kullanılmıştır. Emprenye maddeleri ve emprenye edilmiş ağaç malzemelerin bazı teknolojik özellikleri arasındaki farkın belirlenmesi amacıyla Basit varyans Analizi (BVA) yapılmış; gruplar arasındaki farklılığın belirlenmesi için (α = 0.05) güven düzeyinde Duncan testi uygulanmıştır. Bulgular: Çözeltilerin emprenye öncesi ve sonrası ölçülen pH ve yoğunluk değerlerinde önemli bir değişme olmamıştır. Bu durum her emprenye varyasyonunda taze çözeltiyle çalışmaktan kaynaklanmıştır. BVA ve Duncan testi sonuçlarına göre en yüksek % retensiyon %5 Barit+Bx'ta (%4,98), en düşük %1 BA'te (%0,36) gerçekleşmiştir. Çözelti konsantrasyonu arttıkça % retensiyon miktarının arttığı belirlenmiştir. Basit varyans analizi ve Duncan testi sonuçlarına göre en yüksek yapışma direnci %1 Barit (Ba+Bx)’ta (31,77 N/mm2), en düşük %5 Barit+Bx'ta (8,11 N/mm2) belirlenmiştir. Sonuç: Barit (BaSO4) maddesinin üstün özellikleri, çevre ve insan sağlığına zararsız bir yapıda olması, suda belli konsantrasyonlarda çözünmesi ve bir çok alanda kullanılan emprenye maddeleri dikkate alındığında ahşapta uzun süreli koruyuculuk sağlayabilmesi bakımından wenge odununda kullanımı uygun bulunmuştur. Barit uygulaması (emprenyesi) wenge odununda gerek toplam tutunma kg/m3(retensiyon) ve gerekse % retensiyon olumlu sonuç vermiştir. Basınç direnci üzerinde de görünen bu olumlu yapıdan dolayı bu maddenin ahşapla ilgili bir çok alanda (park bahçe mobilyaları, köprüler, röntgen oda kapılarında vb) kullanılabileceğini söyleyebiliriz. Barit maddesinin ekonomiklik bakımından başta bor vb olmak üzere emprenye maddelerine göre kıyaslandığında alternatif bir ürün olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Wenge Odunu, Emprenye, Barit, Borlu Bileşikler, Retensiyon
|
