Çevrimsel yükler etkisindeki yapı ve/veya yapı elemanlarında gerilme yığılması, kristalografik süreksizlikler, sıcaklık, yükleme biçimi, yüzey pürüzlülüğü ve dış ortam etkisi gibi çok çeşitli etmenlerin de çatlak büyümesini kolaylaştırıcı etkileriyle metal, metal olmayan polimer veya beton gibi çok çeşitli malzemelerde mikro çatlakların oluşup makro çatlağa dönüşmesi, ve en nihayetinde malzemenin statik mukavemet sınırından daha düşük mertebede olan gerilme dayanımına ulaşıldığında elemanda stabil olmayan ani bir kırılmayla sonuçlanması sürecine yorulma denmektedir. Yorulma Ömrü boyunca gerçekleşen Yorulma Çatlak Büyüme süreci ise, çatlak ilerleme hızına ilişkin öne sürülen ve kırılma mekaniğine dayalı Yorulma Çatlak Büyüme eşitlikleri vasıtasıyla modellenmektedir. Yorulma Çatlak Büyümesi ve Yorulma Ömrünün (Çevrim Sayısı) güvenli bir aralıkta tanımlanması, bir sistemin işletme yükleri altında emniyetli bir şekilde çalıştırılması adına oldukça önemlidir. Böylelikle doğru bir bakım ve servis aralığının tespiti öngörülerek söz konusu hasarların aniden ortaya çıkması önlenebilmektedir. Özellikle yorulma olayını meydana getiren çok çeşitli parametrelerin oluşu sebepli teorik hesaplamaların pratikteki uygulamaları ile modellemeye dair varsayımlar beraberinde birtakım belirsizlikleri doğurmakta ve bu sebeple deterministik hesaplar gerçek sonuçlardan uzaklaşmaktadır. Bu çalışma; yorulma ömrü modellerinde yer alan malzeme, geometri ve yükleme parametre belirsizliklerinin, İnterval Analizi Metodu kapsamında, interval sayılar kullanılarak, sınırları belli birer sonuç kümeleri şeklinde elde edilmesine dayanmaktadır. Çalışmada, MatLab arayüzü kullanılarak, interval aritmetiğinin geçerli olduğu IntLab araç kutusu vasıtasıyla özgün olarak hazırlanmış bilgisayar programı kullanılmıştır. (Mehmet Fatih Aydıner isimli yazarın yüksek lisans tezi ve Proje ID:4801; Proje No:FYL-2021-4801 ve Proje Başlığı: “Belirsizliklerin Yorulma Ömrüne Etkileri” olan Ytü Bapsis yüksek lisans bilimsel araştırma projesi aracılığıyla Yıldız Teknik Üniversitesi tarafından desteklenmektedir.)
Anahtar Kelimeler: Yorulma, Yorulma Ömrü, FCG, Belirsizlik Analizi, İnterval (Aralık) Analizi
|