Türkiye’de yapım teknolojilerinin gelişim evreleri; erken dönem betonarme yapıların ilk örneklerinin meydana getirildiği 20. Yüzyılın ilk dönemlerine değin, çeşitli yöntemler izlemiş, uygulamalarda farklılıklar göstermiştir. Geleneksel yapım tekniklerinin yeni kitle ve yapı türlerinde uygulanmaya başlandığı geç 18. yüzyılın ardından, 19. yüzyılın ortaları ile birlikte düşey taşıyıcı elemanlarda modern ölçülü tuğla kullanımına geçilmiş ve yığma kâgir yapı olarak adlandırılan bu yapı türlerinde artış gözlenmiştir. 1870’li yıllar sonrasında yatay taşıyıcılarda çelik putrel ve tuğlanın kompozit bir yapı elemanı olarak kullanılmasıyla volta (putrelli) döşeme uygulaması yaygınlaşmıştır. Bu uygulamada, geçilecek açıklığın bir yönünde sık çelik kirişleme yoluna gidilerek tonoz biçiminde mekânların üzeri örtülmüştür. Ahşaptan, yığmaya, ferbetondan, betonarmeye Türkiye’de yapım teknolojilerinin gelişim evreleri üzerine bir sınıflandırma yapmak, bu yapı biçimlerini net çizgilerle birbirinden ayırmak anlamına gelmemektedir. 19. yüzyılın sonlarından, 20. Yüzyılın ortalarına kadar inşa edilmiş yapıların taşıyıcı sistemlerine odaklanıldığında, kimi zaman birçok teknolojinin birlikte kullanıldığı karma formlara rastlanmaktadır. Fer beton bir tür geçiş formu olması dolayısıyla bu karma teknolojinin en çok kullanıldığı saha olagelmiştir.
Düşey ve yatay taşıyıcıların benzer malzemeden imal edilerek kolon ve kirişlerde uygulama alanı bulduğu, çelik ve betonun birlikte çalıştığı ve metal bağlantı elemanları ile desteklendiği fer beton yapım teknolojisinin en bilinen örnekleri arasında Galata Rüsumat (Gümrük) Binası gösterilebilir. Betonarmeye geçişteki ara durak olan fer beton uygulaması, anıtsal mimari yapılarda olduğu kadar, başta Beyoğlu ve Fatih olmak üzere tarihi nitelikteki muhitlerin mütevazı yapılarında da görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yapım Teknolojisi, Fer Beton, Betonarme
|
