Alüminyum alaşımları, hafifliği, yüksek korozyon direnci, düşük ergime sıcaklığı, geri dönüşüme uygun olması gibi birçok özelliği ile endüstride yaygın olarak kullanılmaktadır ve kullanım oranı her geçen gün artmaktadır. Özellikle otomotiv ve havacılık sektöründe kullanımı git gide artan bu alaşımların birisi de alüminyum alaşımlı jantlardır. Alüminyum alaşımlı jantlar genellikle alçak basınçlı döküm yöntemi ile üretilmektedir. Alçak basınçlı döküm yöntemi ile üretilen jantların kalıpları tasarlanırken belirli işleme ve çekme payları verilmektedir. Dökülen jantlar brüt jant olarak isimlendirilir ve net jant boyutlarına ve ölçülerine getirilmesi için talaşlı imalat yapılır. Brüt jant ağırlığı ile net jant ağırlığı arasındaki fark ne kadar fazla olursa, üretim verimliliği için aynı oranda dezavantaj yaratmaktadır. Daha ağır jant dökümü daha fazla malzeme sarfiyatı, daha çok soğutma kullanımı ve döküm kalitesinin düşmesine sebep olmaktadır. Jantlar güvenlik ekipmanları olduğu için talaş payı yüksek tasarlanan bölgelerde daha geç katılaşma sağlanacağı için mekanik özellikler düşecektir ve döküm hataları sebebiyle üretim verimliliği de azalacaktır. Aynı zamanda yüksek talaş payları talaşlı imalat sürelerini de uzatacağı için döküm dışındaki diğer üretim süreçlerine de olumsuz etki yaratacaktır. Yapılan bu çalışmada brüt jant ağırlığını artıracak kök nedenler incelendikten sonra belirlenen bir model üzerinde veri toplama çalışmaları yapılarak ve dökülen brüt jantların taramaları analiz edilerek tasarımda talaş paylarını düşürebilecek tasarım çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bir tasarım tablosu oluşturularak uygulama farklı modellere de yaygınlaştırılmıştır ve ortalama 750 g brüt jant ağırlığında azalma elde edilebilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Alüminyum Döküm, Alüminyum Jant, Brüt Jant Ağırlık, Jant Tasarım
|
