21. yüzyılda gerçekleşen bilimsel ve teknolojik gelişmeler doğrultusunda, disiplinlerarası çalışmalar giderek önem kazanmaktadır. Mimarlık, mühendislik ve biyoloji disiplinlerinin ortaklığında gerçekleştirilen çalışmalarda, canlı organizmaları tasarım sürecine dahil etmek, son dönemde az sayıda araştırmanın olduğu ancak potansiyel taşıyan bir konudur. Bu çalışmada, Amoeba ailesine ait 900 cıvık mantar türünden biri olan Physarum polycephalum organizmasının kentsel ölçekteki tasarımlarda yol gösterici bir altlık olma potansiyelleri ele alınmaktadır. Kendi gibi diğer hücrelerle birleşip, ortak hareket eden ve kaynakları maksimumda kullanan bu canlı; merkezi bir sinir sistemi ya da bir beyni olmamasına rağmen yön bulmak ve besin kaynakları arasında bağlantı yolları oluşturmak konusunda önemli bir yeteneğe sahiptir. Literatürde, P.polycephalum’un “en kısa yolu bulma” özelliği araştırmacıların ilgisini çekmiş ve bu anlamda pek çok çalışma yapılmıştır. Yapılan deneylerde cıvık mantarların farklı nitelikteki labirentlerde en kısa yolu oluşturarak labirenti çözümleyebildiği, oluşturduğu yol ağlarının, mevcuttaki ulaşım ağlarıyla büyük ölçüde çakıştığı gözlemlenmiştir. Bu doğrultuda kentsel ölçekte ana tasarım kararlarının alınmasının zor ve karmaşık bir süreç olduğu düşünüldüğünde, cıvık mantarların tasarımcılara yol gösterme ve bir tasarım altlığı oluşturma konusunda bir rehber olabileceği öngörülmektedir. Bu araştırma kapsamında, canlıya ilişkin yapılan çeşitli çalışmaların bir alternatif denemesi olarak , 2200 yılı Türkiye’si için oluşturulan distopik senaryo için cıvık mantarların davranış biçimleri incelenmiştir. Mevcuttaki yaşam alanlarının küresel ısınmayla karakter değiştirdiği varsayılmış ve iklim değişimi hakkındaki bilimsel öngörüler doğrultusunda olası gelecek senaryolar değerlendirilerek yeni yaşam alanları belirlenmiştir. 2200 yılının yeni coğrafyasında oluşacak merkezler arasındaki bağlantıların nasıl olacağı sorusunun cevabı içinse P.polycephalum’un yol bulma yeteneği kullanılmış; buna ilişkin hazırlanan harita altlığı üzerinde canlı organizmanın oluşturduğu bağlantılar tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Physarum Polycephalum, Cıvık Mantarlar, Kentsel Tasarım, Mimarlık, Biyotasarım
|
