Ağır metaller yaygın çevre kirletici unsurlar arasında yer alır ve çeşitli endüstriyel faaliyetler sonucunda açığa çıkan atık sularda bulunur. Bu ağır metallerin arasında yer alan Cr(VI) özellikle krom kaplama atık sularında açığa çıkar. Cr (VI)' yı atık sudan uzaklaştırmak için kimyasal çöktürme, adsorpsiyon ile biyolojik ve elektrokimyasal yöntemler kullanılabilmektedir [1]. Kimyasal çöktürmenin yüksek miktarda çamur oluşumu, adsorpsiyonun ise kullanılan adsorban maddenin rejenerasyonunun gerekliliği gibi birtakım dezavantajları vardır. Cr (VI) arıtımı için elektrokimyasal teknolojiler büyük ilgi görmüştür. Elektrokimyasal yöntemler temiz bir reaktif olan elektronu kullanır. Ayrıca, çok yönlülük, otomasyon kolaylığı, ılımlı reaksiyon koşullarında çalışması nedeniyle güvenli bir yöntem olması gibi başka avantajlar da sahiptir. Elektrokimyasal bir membran ayırma süreci olan elektrodiyaliz elektriksel potansiyel fark altında iyon değişim membranları boyunca iyonların seçimli olarak ayrılmasını sağlar ve metal giderimi için oldukça başarılı sonuçlar vermektedir [2]. Ayrıca membran esaslı ayırma ve saflaştırma işlemleri oldukça düşük enerji gereksinimleri ve membran modüler tasarımının kolay ölçeklendirilmesi nedeniyle ekonomik olarak uygulanabilir [3]. Bu çalışmada model atıksudan Cr(VI) giderimi için elektrodiyaliz işlemi kullnılmıştır. Deney düzeneği elektrodiyaliz hücresi, DC güç kaynağı, peristaltik pompalar ve çözelti kaplarından oluşmaktadır. Elektrodiyaliz hücresinde karbon fiber anot, paslanmaz çelik katot, bir çift Ionac MA-3475 anyon değişim membranı ve Ionac MC-3470 katyon değişim membranı kullanılmıştır. Hücreye uygulanan gerilim, pH ve akış hızının Cr(VI) giderimi ve enerji tüketimi üzerine olan etkileri incelenmiş; düşük enerji tüketimi ile yaklaşık %98’ lik giderime ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: elektrodiyaliz, Cr(VI), iyon değişim membranı
|