Özet; Giriş; Mühendislik uygulamalarında geosentetiklerin kullanımı hızlı bir şekilde gelişme göstermektedir. Son zamanlarda geosentetik malzemeler şev stabilizasyonlarında, zemin güçlendirme ve iyileştirme uygulamalarında sıklıkla kullanılmaktadır. Geosentetiklerin kullanım alanları oldukça geniştir. Yol inşaatlarında birçok kullanım alanları mevcuttur. Amaç; Bu araştırma geosentetiklerin bir çeşidi olarak geofam malzemelerin sağladığı kolaylıkları belirtmek içindir. Kapsam; Başlıca geosentetikler; geomembran, geofoam, geotekstil, geogrid, geohücre, geotüp, geonet, geotekstil kil kaplama ve geokompozitler olarak karşımıza çıkmaktadır. Geosentetik türlerinden geofoam, geoteknik uygulamalarında kullanılan köpük malzemesidir. Geofoamlar gazlara karşı geçirgen yapıdadır. Pek çok geoköpük malzemesi polimerik (plastik) veya camsı köpük esaslıdır. Geofoam bloklar, düşük birim hacim ağırlıkları ve yüksek mukavemet/yoğunluk oranları ile dolgu uygulamaları, sıkışabilir içerik, termal yalıtım ve drenaj gibi çeşitli mühendislik uygulamalarında kullanılmaktadırlar (Koerner 2012). Geofoam dolgu uygulamaları çok hızlı yapılabilmektedir. Bulgular; İstenilen ölçülerde kesilip şekillendirilebilip, Şaşırtmalı olarak uygulanır. Dolgu uygulamalarında proje süresini etkileyen faktörlerden biri toprak dolgu malzemelerinin oturma süresidir. Bu durum yıllar alabilmektedir. Geofoam dolgu malzemelerinde ise oturma problemi yoktur. Bundan dolayı uygulama süresi kısalmaktadır. Geofoam dolgu malzemeleri diğer toprak dolgu malzemelerine oranla daha çabuk uygulanabilir. Geofoam dolguların kolay uygulanabilmesinin nedenlerinden biri diğer toprak malzemesine oranla 100 kat daha hafif olmasıdır. Bu nedenle 1 işçi 1 m³ geofoam dolgusunu rahatlıkla taşıyabilmektedir. 1 m³ geofoam dolgusu yaklaşık 20-30 kilograma karşılık gelmektedir. 1m³ toprak malzemesi ise malzemenin yoğunluğuna ve granüler yapısına bağlı olarak 2.00-2.50 ton civarlarında seyretmektedir. Geofoam dolgu malzemesi diğer toprak dolgu malzemelerine göre tahmin edilebilir davranış göstermeleri sebebiyle güvenli malzemelerdir. Geofoam dolgu malzemeleri homojen yapıdadır. Geofoam modülleri birbirlerine çok iyi tutunurlar. Su emme kapasiteleri çok düşüktür. Geofoam hafif dolgu malzemesi sıradan toprak malzemelerine göre kağıt üzerinde maliyetli gözükebilmektedir. Projenin geneline bakıldığı ve uzun vadede düşünüldüğü zaman ibre geofoam hafif dolgu malzemesine dönmektedir. İşçilik sürelerindeki önemli azalmalar, geofoam dolgu malzemesinin aşırı hafif olması, daha dik uygulamalar yapılabilmesinden dolayı dolgu miktarındaki önemli azalmalar ve geofoam dolgu malzemesinin uzun ömürlü olması dikkate alındığında önemli ekonomi sağlanmaktadır. Geofoamlar yapılardaki zemine gelen yükleri büyük miktarda azaltır. Taşıma kapasitesi ve şev kayması problemlerinde güvenliği arttırır. Aynı zamanda geofoam dolgu malzemeleri toprak dolgu malzemelerine göre çok hafif oldukları için doğal zemine aktarılan gerilmeler çok düşük olmaktadır. Toprak dolgu malzemelerine oranla geofoam dolgular hafif oldukları için ağır makinelere ihtiyaç duyulmaz. Bu sayede makinelerin kira, amortisman ve yakıt masraflarına gerek duyulmaz. Maliyet açısından kazanç sağlanır. Geofoamlar istinat yapılarında ve köprü yaklaşım kısımlarında da sıkça kullanım alanı bulmaktadır. Diğer toprak malzemelere göre geofoam dolguların yoğunluğu az olduğu için istinat duvarına çok az yanal basınç uygulanmaktadır. Bu nedenle istinat duvarlarına yerleştirilerek uygulanmaktadır. Geofoamlar suya dayanıklı malzemelerdir. Sadece hafif oldukları için kaldırma kuvvetine karşı dirençleri düşüktür. Kaldırma kuvvetine karşı düşük dirence sahip oldukları için geofoam dolgular ankrajlarla sabitlenebilmektedir. Geofoam dolgu malzemeleri istenilen boyutlarda kesilip boyutlandırıldıkları için boyutlar konusunda sabit değerler yoktur. Yalnız ülkemizde genelde 50-60 cm yüksekliğinde 100-120 cm genişliğinde ve 200-300 cm uzunlukta üretilmektedirler. Sonuç; Dolayısıyla geosentetiklerin bir çeşidi olan geofamlar başta yol ve dolgu çalışmaları olmak üzere birçok inşaat mühendisliği alanında kolaylıklar göstermektedir. Özellikle karayollarında kullanımı her ne kadar ülkemizde az kullanılsa da çok büyük faydalar sağlamaktadır. Son yıllarda Avrupa ve Amerika karayollarında çok sık kullanılmakta ve özellikle diğer dolgu malzemeleri ile karşılaştırıldığında, ekonomik olarak gözle görülür kazançlar ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler: Geofam, Dolgu Malzemeleri, Geosentetikler
|
