Öz: Giriş: Kıyı alanları, doğal arazi yapısı ve zengin doğal kaynakları ile önemli çevrelerdir. Bu çevreler su ile kara ilişkisini, kıyı alanlarındaki farklı dokular (güneş-kum-deniz-bitki-kayalık gibi) arasındaki ilişkiyi yansıtırlar. Kentlerdeki kıyılar alanları toplumun ekonomik, sosyal ve kültürel ilişkisini de yansıtırlar. Kent ile birçok farklı noktada bağlantısı olan kıyılar kentli için çeşitli kullanım olanakları sunarlar. Bunlar; ulaşım, ticaret, sanayi, endüstri, turizm ve rekreasyon gibi kullanımlardır. Zamanla bu kullanımlardan kaynaklı kıyı morfolojisi ve ekolojisinde bozulmalar meydana gelmektedir. Özellikle kıyı alanlarındaki suyun varlığı peyzaj planlamalarında rekreasyonel olanakları artırmaktadır. Kentlerde deniz, göl, nehir gibi su kenarları kentliler için alternatif yol olma niteliği de taşımaktadırlar. Bu alanlarda yeşilyollar, lineer parklar, yürüyüş-bisiklet yolları gibi koridor planlamaları olabildiği gibi, insanların su ile etkileşime girdiği, balık tutma, yüzme, yelkenli kullanma vb. aktif etkinlikler için de planlama ve tasarımlar gerçekleştirilmektedir. Kentin doğal kıyı morfolojisi ve ekolojisi kimliği açısından da önemli unsurlardır. Bu nedenle kıyıların Lynch’in kentlerde okunabilirlik konusunda ele aldığı beş önemli unsurdan biri olan sınır olma özelliği açısından rolü de göz ardı edilemez.2014 yılında mekânsal planlama hiyerarşisi konusunda gerçekleştirilen yeni bir düzenleme ile “bütünleşik kıyı alanları planı” adlı bir planlama kademesi oluşturulmuştur. 2014 tarihinde yayımlanan bu plan kıyı alanlarının korunması ve biyolojik çeşitliliğinin devam ettirilmesini sürdürülebilir kalkınma ile sağlamayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte kıyı alan kullanımında uyum ve dengeli olmaya teşvik etmek için bütünsel politika uygulanması gerektiğini savunmaktadır. Ayrıca karar verme sürecinde kurumsallaşma ve yasal bir düzen sağlaması gereğini vurgulamaktadır. Yine bu ülkemize yeni bir bakış açısı getirerek kıyılarda bütün sektörel faaliyet ve planları, etkileşim alanlarını, sosyal ve ekonomik konuları içeren bütünleşik bir yaklaşımla ele almaktadır. Bütünleşik kıyı alanları planları mekânsal amaç, strateji ve etkinlik önerilerinin ve yönetimsel planlarının koruma kullanım dengesini sağlayacak şekilde oluşturulduğu stratejik planlardır.
Amaç: Bu bağlamda; çalışmada doğal kıyı özelliği gösteren ve çeşitli rekreasyon imkanı sunan Giresun kıyı bandında bozulmalara engel olmak hedeflenmektedir. Alanın rekreasyonel olanaklarının doğrultusunda peyzaj planlama ve tasarım kararları almak çalışmanın ana amacını oluşturmaktadır. Kapsam: Yapılan bu çalışma Giresun kentinin kıyı bandında gerçekleştirilmiştir. Bu kıyı bandı geçmişten bu güne değişim göstererek gelişim göstermiştir. Alana dolgu işlemi yapıldıktan sonra kıyı bandına doğal bir görüntü kazandırılmış ve sonrasında çeşitli rekreasyonel faaliyetler için kullanılmaya başlanmıştır. Gelişen kıyı bandını rekreatif amaçla kullanım, iş yerleri sahipleri ve yerel halk için büyük bir olanak sağlamaktadır. Çalışma hafta içi 3 ve hafta sonu 2 olmak üzere toplamda haftada 5 gün için bahar ayları olan Mart-Nisan aylarında belirlenmiş 4 haftada gözlemler yapılmıştır. Sınırlıklar: Kıyı bandı Giresun ilinin kıyı hattı boyunca yer almaktadır. Çalışma kıyı bandının ana yol ile ayrıldığı kısımlar ve yakın çevresini tanımlayan alanlarla sınırlandırılmıştır. Bu kapsamda yalnızca 2 ay süre ile gözlem gerçekleştirilebilmiştir. Görüşmelerle tüm yıl için veri toplamaya çalışılmıştır. Yöntem: Bu yönde başlangıçta alanın rekreasyon olanaklarını tespit etmek için mevcut alan kullanım haritası oluşturulmuştur. Yine davranış gözlemleri yapılarak alanda mevcutta gerçekleştirilen etkinlikler, alanın kullanıcıları, kullanıcılarının alanda kalış süreleri, alana geliş zamanları (hafta içi-hafta sonu-öğlen tatili, vb.), kaç kişi ile alana geldikleri gibi birçok durum incelenmiştir. Bunlar için gözlem formları oluşturulmuştur. Kıyı bandında hafta içi 3 ve hafta sonu 2 olmak üzere toplamda haftada 5 gün için bahar ayları olan Mart-Nisan aylarında belirlenmiş 4 haftada gözlemler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca kıyı bandı boyunca var olan işletmelerdeki çalışanlar ve iş yeri sahipleri ile görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerde alanın kullanım durumu, geçmişi bugünü ve değişimi sorgulanmıştır. Alanın kullanıcı grubuna ait veriler, yine ilkbahar-yaz-sonbahar-kış sunduğu rekreasyonel olanaklarına yönelik bilgiler elde edilmiştir. Bulgular: Gerçekleştirilen bu veri toplama yöntem ve teknikleri sonucunda Giresun kıyı bandının doğal görüntüsünün korunarak kullanımında çeşitlilik sağlayacak planlama tasarım kararları verilmiştir. Alanda yüzme, yürüme, bisiklet sürme, futbol oynama, oturma dinlenme, manzara seyretme gibi etkinliklerin yanında yeme-içime ihtiyaçlarının karşılandığı işletmeler, düğün-nişan, vb. faaliyetlere imken veren mekânlar bulunmaktadır.Sonuç: Bu çalışma ile gerçekleştirilen bu etkinlikler için koruma-kullanma dengesini sağlayacak, taşıma kapasitesini kontrol edecek mekân organizasyonları kurgulamaya yönelik planlama tasarım kararları verilmiştir. Bu kararlar alana ait kararlar Google Earth’ten alınan uydu görüntüleri üzerine işlenerek sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kıyı alanları, Rekreasyon Planlama ve Tasarımı, Gözlem Tekniği, Giresun.
|
