Hidrolik sistemler gemi, baraj, pres, demir- çelik üretim sanayi, maden, inşaat ve savunma sanayi gibi pek çok yerlerde çok yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Hidrolik sistemlerin en önemli ekipmanlardan birisi de hidrolik bloklardır. Hidrolik sistem ekipmanlardan olan hidrolik silindirlerin istenilen çalışma şartlarında ve performanslarında çalışabilmesi hidrolik blokların doğru malzeme seçimine, tasarımına ve imalatına önemli derecede bağlıdır. Hidrolik bloklar, hidrolik sistemlerde kullanılan pompa, silindir ve diğer elemanlar arasındaki sıvı akışını düzenleyen bir hidrolik ekipmandır. Hidrolik bloklar ile sistemde kullanılan sıvının hızı, yönü ve debisi kontrol edilebilmektedir. Hidrolik sistemin devre şeması ve çalışma şartlarına göre blokların içyapısı tasarlanır ve genellikle CAD-CAM programları kullanılarak CNC tezgâhlarında imalatları yapılmaktadır. Hidrolik blok yüzeyleri üzerine oturma yüzeyli valfler veya blok içinde açılmış özel kademeli yuvalara vidalanan kartriç kontrol valfleri monte edilir. Hidrolik blokların imalatında genellikle dökme demir malzemeler ve çelik malzemeler tercih edilmektedir. Hidrolik blokların talaşlı imalatı sırasında kartriç valf yuvalarının imalatı için piyasada standart olarak bulunamayan özel tasarlanmış rayba-senker ile blok içindeki birbirine bağlanan deliklerin imalatı için farklı boyut, kalite ve teknolojide delik delme ve diş açma takımları kullanılır. Kademeli özel yuvaların işlenmesinde güncel olarak kaba işleme için kademeli senker, hassas işleme için kademeli raybalar kullanılmaktadır. Hidrolik blokların imalatında çelik malzemelerin kullanımı, çelik malzemelerin işlenebilirlik performanslarından dolayı, Türkiye'de ve hatta dünyada çok düşük seviyededir. Tasarımı yapılan blokların imalatı sırasında yapılan en ufak bir hata, blok malzemesinin kullanılamaz duruma getirilmesine neden olmaktadır. Ayrıca hidrolik blokların tasarımını ve imalatını yapan işletmeler için hidrolik blokların istenilen kalitede ve sürede imal edilmesi en önemli kriterdir. Bu durumda, hidrolik blokların imalatında kullanılan malzemenin işlenebilirlik performansı çok önemli olmaktadır. Bu çalışmada, hidrolik blok imalatında kullanılan dökme demir ve çelik malzemelerden örnek malzemeler seçilerek, farklı yuvaların talaşlı işlemle işlenmesi yapılmıştır. Talaşlı işlem esnasında farklı devir, ilerleme ve takım seçimi durumlarında malzemelerin işlenebilirlik performansları incelenmiştir. Dökme demir malzemelerin talaşlı işlemde işlenebilirlik performansının daha iyi olduğu, çelik malzemelerin işlenebilirlik performansında takım tasarımının ve işleme parametrelerinin çok önemli olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Hidrolik blok, Malzeme, Talaşlı İmalat, İşlenebilirlik.
|
