BİLDİRİLER

BİLDİRİ DETAY

Zehra EMİNAĞAOĞLU
İMAR DEĞİŞİKLİKLERİNİN NEDEN VE SONUÇ İLİŞKİSİ İÇERİSİNDE İNCELENMESİ- ARTVİN ÖRNEĞİ
 
Giriş: Kentler doğal, fiziksel ve sosyal çevrenin bir araya gelmesi ile oluşmaktadır. Doğal çevre, kentin fiziksel ve sosyal çevresi üzerinde de belirleyicidir. Kentlerde mekanın kullanımını etkileyen doğal faktörleri topografya, toprak, jeoloji, hidroloji, vejetasyon ve iklim başlıkları şeklinde sıralanabilir. Topoğrafik veriler, kentlerin planlanmasında bir takım kısıtlamalara neden olmaktadır. Artvin İli eğimli topoğrafyasına bağlı olarak bu kısıtlamalardan fazlasıyla etkilenmektedir. Kentte yapılaşma koşulları oldukça güçtür. Kentlerin temel kalitelere sahip olarak şekillendirilmesi ve düzen içerisinde bir yerleşim ve toplum yaşamının kurulabilmesi için imar planları önemli bir yaptırımdır. Yerleşim yerlerinin verilerine dayanarak, en uygun çözümleri üretmeyi hedefleyen genel düzenleyici işlemleri kapsamaktadır. Artvin gibi doğal çevre unsurlarının etkin olduğu, eğimli topoğrayalarda bu genel düzenleyici standartlar yeterli olmamaktadır. Yapılaşmaya uygun sınırlı arazi yapısına rağmen artan kamusal ihtiyaçlar, değişen sosyal ve ekonomik koşullar, planlama aşamasında yapılan teknik hatalar, arazi koşullarından kaynaklanan uygulama sorunları gibi beklenmedik durumlar olabilmektedir. Standart arazi koşullarına göre belirlenen İmar Planlama ilkelerinin öngörmediği sonuçlar ortaya çıkabilmektedir. İmar planlarının öngörmediği gelişmeler, yasal çerçeve içinde plan değişikliği şeklinde yer almaktadır. Bu değişikliklerin kamu yararları gözetilerek yapılması esastır. Bu şekliyle kente olumlu yansımaları olmaktadır. Fakat kamu yararı göz ardı edildiğinde öngörülen veya mevcut kentsel dokunun zedelenmesine yol açabilmekte, yaşam kalitesini düşürebilmekte ve kent kimliklerini giderek yok edebilmektedir. Bu değişiklikler sebep ve sonuç ilişkisi içerisinde incelendiğinde yeni plan faaliyetlerine ışık tutacaktır. Amaç: Bu çalışma Artvin İli’ndeki İmar Planı değişikliklerini incelemektedir. Plan değişikliklerinin yapıldığı ağırlıklı başlıklar belirlenerek; plan değişikliğine yol açan sebepler ile bu değişikliklerin plan bütününde yarattığı olumlu ve olumsuz etkilerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Kapsam: Çalışma, Artvin İli Belediye sınırları içindeki yerleşim alanını kapsamaktadır. Sınırlıklar: Çalışma, Belediye Meclisine 1996-2017 yılları arasında sunulan ve kayıtlı olan plan değişikliği talepleri ile sınırlandırılmıştır. Yöntem: Çalışma, Artvin Belediyesi’nin imar planı değişikliklerine ilişkin, imar planı tadilat dosyalarının incelenmesine dayalı analitik bir yaklaşımdır. Plan değişikliği dosyaları Bilgisayar ortamında arşivlenmiştir. Arşivin incelenmesi sonucunda elde edilen veriler tür ve zamanlarına göre düzenlenip, bunlardan elde edilen bilgilerle tablo ve grafikler hazırlanmıştır. Bu araştırma için Artvin Belediyesi’nin 19.04.1018 Tarih, 1344 Sayılı yazısı ile Kurum izni alınmıştır. Plan değişikliklerinin mahalle bazında hangi bölgelerde yapıldığı, hangi konularda ve yıllarda yoğunlaştığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. İmar planı değişikliklerinin, imar planları ile öngörülen gelişmeye ve imar planının bütününe olumlu ve olumsuz etkileri, değişikliklerin nedenleri ve yarattığı sonuçlar sorgulanmıştır. Bulgular: 1996–2017 döneminde kabul edilen imar planı değişiklikleri, kronolojik olarak sıralandığı zaman, değişikliklerin yoğunlaştığı yıllar ülkemizde ve Artvin ilindeki siyasal, sosyal, yasal olayların etkili olduğu görülmüştür. Örneğin özellikle yerel seçimler öncesi yıllarda plan değişikliklerinde genel olarak sayıca artış olduğu tespit edilmiştir. Plan değişikliklerinin konularına göre dağılımına bakıldığında genel olarak dokuz başlık altında toplamak mümkündür. Değişiklikler: Nizam değişikliği, yol düzenlemeleri, kat artırımı, yapı adasının biçimsel olarak değiştirilmesi, fonksiyon değişikliği, kamusal alan tahsisi, tahsislerin kaldırılması, ıslah imar planı yapılması, konut dışı kentsel çalışma alanı gibi konuları içermektedir. Plan değişikliğine ilişkin konularda öncelik sırasıyla nizam değişikliği, kat artırımı, yol düzenlemeleri şeklindedir. Nizam değişikliği, genellikle blok ve ayrık düzenin bitişik düzene değiştirilmesi şeklindedir. Kat artırımının gerekçesi olarak mevcut düzen ve değişen koşullar gösterilmektedir. Hem kat artırımı, hem de nizam değişikliği birlikte önerilen değişiklikler de oldukça fazladır. Yolların düzenlenmesinde çok farklı gerekçeler sunulmuştur. Genel olarak parsel biçimini düzeltmek için kaydırmalar, parseli büyütmek için yolun kaldırılması, yeni yolların açılması şeklindedir. Plan değişikliği kararlarında ret edilen kararların, kat artırımı ve fonksiyon değişikliğine ilişkin önerilerde yoğunlaştığı görülmektedir. Sonuç: Plan değişiklik taleplerinin ağırlıklı olarak kişisel menfaatler doğrultusunda yapıldığı gözlemlenmiştir. Değişikliklerin onayında genellikle kamusal menfaat ön planda tutulmuş; yoğunluk artırıcı değişikliklerden genellikle kaçınılmıştır. Bunlar plan için olumlu değişikliklerdir. Fakat birtakım yasal belirsizliklerden de yararlanılarak yapılan olumsuz değişiklikler de söz konusudur. Olumsuz değişikliklere engel olmak yasal boşlukların giderilmesi ve yerel ölçekte ilkelerin belirlenmesi ile mümkündür. İmar planları toplum yapısı ve topoğrafya göz önünde bulundurularak ve olabilecek gelişmeler hesaplanarak yapılmalıdır. Planlar yerel ölçekte değerlendirilmeli, bu doğrultuda oluşturulan plan notları önem kazanmalıdır. Böylece planların güncelliği ve sürekliliği sağlanacak; planlardan kaynaklanan değişiklikler önlenmiş veya azaltılmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler: İmar planları, kent, kentsel tasarım, kentsel kalite, Artvin



 


Keywords: