Öz: Giriş: İskandinavya; Kuzey Avrupa’da İsveç, Norveç’in tümünü, Finlandiya’nın kuzey bölümünü içeren yarımadanın adıdır. Bazı coğrafyacılar, İzlanda’yı da İskandinavya’nın bir parçası sayar. Fiziksel coğrafya tanımının yanı sıra, politik açıdan irdelendiğinde, günümüzde İsveç, Norveç, Finlandiya ve Danimarka anakaralarıyla bu ülkelere bağlı çok sayıda ada ve bunların kapladığı alan İskandinav ülkeleri olarak anılır. İklim, güneyden kuzeye tundradan kutup iklimine kadar değişiklik gösterir. Güneyden kuzeye doğru gidildikçe; her boylamda yaklaşık 10 derece ısı düşmektedir. En kuzey bölgelerde kutup iklimi görülmektedir. Kışın; hava don görülecek kadar soğuk, yoğun kar yağışlı olup, gün içindeki karanlık olma süresi uzun, yazın ise; hava serin ve gün içindeki aydınlık süresi oldukça uzun olmaktadır. Bölgede ormanlık alanlar oldukça fazladır ve bunun dışında madenler bakımından da oldukça zengindir. İskandinav tasarımını oluşturan tasarım öğelerinin başında doğa yer almaktadır. Doğa ile yaşanılan mücadelenin bir sonucu olarak, iç mekanların kendine ait bir tasarım kimliğinin oluşması kaçınılmazdır. İnsan odaklı yaşam kültürüne sahip bu ülkelerde yaşanılan coğrafi konum göz önüne alınarak, bireyin sağlıklı bir yaşam çevresinde yaşamını sürdürmesi amaçlanmaktadır. Ormanlık alanların çok olması, tasarımda daha çok ahşap malzemenin tercih edilmesine yol açmış, bireyin fizyolojik ve psikolojik gereksinimleri gözetilerek uygun sistemler kurgulanmaya çalışılmıştır. Amaç: Bu araştırma, Kuzey Avrupa'da yer alan İskandinav ülkelerinde tasarım kavramını; içmimarlık açısından ele alarak, mekan tasarımında uygulanan ilke ve sistemler doğrultusunda incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Kapsam: Yapılan bu araştırma İsveç-Norveç-Danimarka ülkelerinde; iç mimarlık-tasarımda form, malzeme, konstrüksiyon, renk, vb. tasarım ilkeleri göz önünde bulundurularak oluşturulmuştur. Sınırlıklar: Araştırma coğrafi konuma bağlı olarak özellikle aydınlık seviyesinin en uzun olduğu yaz mevsimi ile aydınlık miktarının en kısa olduğu kış dönemi ile sınırlandırılmıştır. Yöntem: Araştırmada bireyin ilgili bölgelerde sosyo-ekonomik koşullar gözetilerek, doğaya karşı göstermiş olduğu bağlılık ve saygı çerçevesinde tasarımın biçimlenişi; uygulanan tasarımlarda basit, minimalist, üretimin düşük maliyetle elde edilmesi ve tasarımın herkese ulaşıyor olması özelliklerini barındırması görsel örneklerle karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Bulgular: Bu ülkelerin doğal yapısı ve tarihi, deniz ticareti, limanları ve var olan denizcilik kültürünün zenginliği tasarımın her alanına yansımaktadır. İç mimaride çoğunlukla ahşabın kullanılması mekanlarda malzemenin yarattığı sıcaklık, yaşanılan soğuk iklime karşı bir kontrastlık içermektedir. Doğal ışığın mevsimlere göre aşırı uç noktalarda olması, tasarımın yaşam koşullarına göre biçimlenerek mimari yapılarda özellikle pencere açıklıklarının yapı yüzeylerinde geniş olmasına yol açmaktadır. Karanlığın en fazla yaşandığı kış aylarında, kar yağışının çok fazla olması soncunda, dış mekanlarda mavi-beyaz rengin baskın durma gelmesi, ortamın doğal yollarla aydınlanmasını sağlamaktadır. Böylelikle yaklaşık öğlen saatlerinden itibaren başlayan karanlığın sonucunda, karın sağladığı doğal aydınlığı iç mekanlara mümkün olduğunca fazla alabilmeyi amaçlamaktadır. İç mekan aydınlatmasında kullanılan gün ışığı ise, dış mekanda olan yoğun beyazlığa karşı yine bir kontrast denge olarak karşımıza çıkmaktadır. Tasarımı oluşturan temel unsur olan formda; İskandinav ülkelerinin doğasında yer alan ve mevsimlere göre çok hızlı değişim yaşanan doğa olaylarının devinimi tespit edilmiştir. Tasarımcılar, tasarımlarında benzer görselleri kaynak olarak kullanmaktadırlar. Herkesin yaşayabileceği ve kullanabileceği fonksiyonel tasarımlar üretmek tasarım dünyasında dikkat çekmiştir. sosyal yaşam içinde sıkça karşılaşılan, görsel hafızaya kaydedilen görüntüler karşımıza form, malzeme, konstrüksiyon, renk olarak çıkmaktadır. Tasarım kültürü açısından ele alındığında; yalın tasarım, basit detay çözümlemeleri, hassas el işçiliği, doğal malzemeler, fonksiyonellik, ergonomi unsurları ile İskandinav tasarımı bir bütün olarak tasarım dünyasında var olmaktadır. Sonuç: İskandinav ülkelerinde iç mekan tasarımı; "ilke-sistem-tasarım" bağıntısı çerçevesinde ele alındığında, kente ve iç mekana değer katan, insan odaklı fonksiyonel ve ergonomik koşulları sağlayan, bireyin psikolojik ve fiziksel ihtiyaçlarına cevap veren özelliklere sahip olduğu görülmüştür. Tasarım kültürü açısından; geçmiş tasarım deneyimlerini günümüz dünyasına başarılı bir biçimde aktarılarak zamansız tasarımların hayata geçirilmiş olduğu görülmektedir. Coğrafi konum nedeni ile yaşanılan iklimsel zorlukların, tasarım sürecine yön vererek, pozitif duruma gelmesi ile tasarımın her alanında karşımıza çıktığı, gelecekte de bu sürecin devam edeceği ön görüsünün var olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: İç Mimarlık, Tasarım, İskandinav Tasarımı, Tasarım Kültürü.

Anahtar Kelimeler: İç Mimarlık, Tasarım, İskandinav Tasarımı, Tasarım Kültürü

Keywords: