Öz: Giriş: Karayolları ulaşım için son derece önemli yapılardır. Yerleşim yerlerini birbirlerine bağlayan bu yapılar belirli ölçü ve standartlara sahip olarak planlanıp uygulanmaktadır. Kentsel alanlarda yollar hem taşıtların hem de yayaların aktif olarak kullandığı mekanlara dönüşmektedir. Yolların ulaşım amaçlı kullanılan kısımları ile beraber yeşil alan olarak kullanılan orta refüj, kavşak vb alanları da rekreasyonel amaçlı olarak kullanılabilmektedir. Bu alanlarda kullanılan bitkiler ile hem görsel zenginlik içeren tasarımlar oluşturulurken hem de yaya ve taşıtları uyarıcı renk ve desenlerde uygulamalar yapılmaktadır. Uyarıcı özellikleri ile bitkilerin renk doku form özellikleri kullanılarak yayalar ve sürücüler yavaşlama, durma ve dönüşlerde aktif olarak bilgilendirilebilmektedir. Bitkilerin bu şekillerde etkili kullanılabilmesi için peyzaj tasarım ve bitkilendirme tasarımı ilkeleri çerçevesinde özellikleri de dikkate alınarak uygulanması önem taşımaktadır. Bu araştırmada Çanakkale’de Atatürk ve Troya caddeleri ile İzmir-Bursa yolu üniversite kavşağı; uzaktan algılama verileri kullanılarak yol güzergahları boyunca barındırdıkları bitki varlıkları açısından incelenmiştir. Elde edilen verilerin mekânsal ve öznitelik verileri coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ortamında haritalanmış ve değerlendirilmiştir. Amaç: Bu araştırma ile bitkisel tasarımın güvenli bir trafiğin sağlanmasındaki önemi ile bitki varlığını yerinde gözlem tespit etmenin zorluğu göz önüne alınarak uzaktan algılama ve CBS sistemlerinin kullanılabilirliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Kapsam: Araştırmanın kapsamı, Çanakkale Merkez İlçe kent içi ulaşımın en önemli güzergahlarından Atatürk ve Troya caddeleri ve bu iki cadde ile Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Terzioğlu Yerleşkesi kavşağında kesişen Bursa-İzmir ana yolunun trafik ışıklarına kadarki 250m’lik kesitlerindeki orta refüj ve yol kenarı bitkilendirme alanlarıdır. Sınırlıklar: Kullanılan uzaktan algılama verisinin orta seviyede mekânsal çözünürlüğe sahip olması bu çalışmadaki sınırlılıklarıdır. Bu sınırlılıkların kaldırılması için yüksek mekânsal çözünürlüklü ve yüksek maliyetli uydu görüntülerinin kullanılması gerekmektedir. Yöntem: Bu çalışmada uzaktan algılama verisi olarak Google Earth’ün kullanıcılara sunduğu görünür bölge bantlarını içeren uydu görüntüleri kullanılmıştır. Görüntüler üzerinden sayısallaştırılmıştır. Bitki varlığı ise yeşil bölge bandı kullanılarak eşik değerlerine göre sınıflandırılmıştır. Uydu görüntülerinden sayısallaştırılan veriler CBS ortamına aktarılmıştır. Ayrıca arazide çalışmalarında gerçekleştirilen gözlemler neticesinde elde edilen öznitelik verileri de CBS ortamına aktarılmıştır. Tüm verilerin CBS ortamına bir arada değerlendirilmesi ile konu ile ilgili tematik haritalar oluşturulmuştur ve bu haritalar tasarım ilkelerini belirlemek ve yeni öneriler getirmek için yardımcı veri olarak kullanılmıştır. Bulgular: Uzaktan algılama ve CBS değerlendirmeleri sonuçlarına göre incelenen yol güzergahı 8,1 km uzunluğundadır ve incelenen alan alanı yaklaşık 236,9m2’dir ve bunun 62,165 m2’si bitki örtüsü ile kaplıdır. Özellikle orta refüjlerde kullanılan bitki türleri bakımından incelendiğinde sürücülerin araç içi oturma hizalarından daha yüksek türlerin kullanımının görüş açısı ile ilgili sorunlara yol açtığı tespit edilmiştir. Ayrıca İskele Meydanına doğru yaklaştıkça ağaçların kullanıldığı, yapılan tespitler ile bu bitkilerin daha önceden dikilen yaşlı bitkiler olduğu belirlenmiştir. Koruma yaklaşımları nedeni ile bu türlere müdahalenin sınırlı olması zaman zaman trafik akışını olumsuz etkilemektedir. Sonuç: Çalışma sonunda, uydu görüntüleri kullanılarak üretilen verilerin CBS ortamında değerlendirilmesi ile daha hızlı ve güvenilir çalışmalar gerçekleştirilebildiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışmanın hassasiyeti daha yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerinin temin edilerek kullanılması ile iyileştirilebilir. Maliyeti yüksek bu verilerin temin edilmesi ile güncel ve yüksek doğrulukta çalışmalar gerçekleştirilebilir. Bununla beraber uydu görüntüleri ile yapılan bitki ve açık yeşil alanların tespiti ile beraber zaman tasarrufu sağlanarak daha büyük ölçekteki çalışmaların daha sistematik kurgulanması da sağlanabilecektir.
Anahtar Kelimeler: Bitkisel Tasarım, Karayolu, Trafik Güvenliği, Uzaktan Algılama, CBS
|
