Giriş: 1946 yılında ilk kez Sovyet bilim adamı G. Altshuller tarafından iki milyondan fazla patent incelenerek, problemin ne olduğunu ortaya koymada ve problemin çözümü için birçok ipuçları öneren Yaratıcı Problem Çözme Teorisi (TRIZ) ortaya atılmıştır. Triz yenilikçi teknolojilerin incelenmesinden çıkarılan prensipleri temel alan, problemlerimizin neler olduğunu belirlememize yardımcı olan ve bu problemlerin çözümü için öneriler sunan bir yöntemdir. Karton ambalaj içerisindeki ürünün fabrikadan müşteriye nakliyesi sırasında indirme ve bindirme süreçlerinde ambalajın elçek bölgelerinde yırtılmalar olmaktadır. Bu yırtılmalar müşteriler üzerinde olumsuz algılar oluşturup ürün markasını kötü yönde etkilemektedir.
Amaç: Bu çalışmanın amacı ürünlerin nakliyesi esnasında karşılaşılan yırtılma sorununu Triz problemine dönüştürerek Triz tekniğinin problem için önerdiği çözüm önerilerini görmek ve bu önerilerin, uygulanabilirlik, maliyet ve doğurabilecekleri yeni sorunlar gibi yönlerden değerlendirilerek en olası çözümü bulmaktır.
Kapsam: Bu çalışma Amasya Merzifon Organize Sanayi Bölgesinde bulunan ve beyaz eşya sektöründe faaliyet gösteren, bünyesinde 400 kişi vasıflı olmak üzere yaklaşık 1200 çalışanı olan, TUİK verilerine göre büyük bir bölümü ihracat olmak üzere toplam satış hasılatı yaklaşık 165 milyon dolar ve özellikle ankastre davlumbaz üretiminde Avrupa da ilk beş içerisinde bulunan bir firmada yapılmış olup, firmanın ürünlerinin muhafazası için kullanılan karton ambalajların, nakliye esnasında elçek bölgelerindeki yırtılmalar, çalışmamız için problem konusu olarak ele alınmıştır.
Yöntem: Üretici firma ile görüşülerek ve müşterilerden gelen şikâyetler değerlendirilerek problemin ortaya konulması ve çalışma sonrasında beklenen mükemmellik seviyesinin tanımı yapılmıştır. Daha sonra problemi Triz problemine dönüştürmek için iki ayrı problem çözme çalışması üzerinde durulmuştur. Bu çalışmalarda, geliştirilecek özellik (sorun) ve geliştirmeye karşı kötüleşen özelliklerin (çelişkilerin) neler oldukları belirlenmiştir. Daha sonra bu çalışmalarda belirlenen sorun ve çelişkiler Triz tekniğinin temelini oluşturan çelişkiler matrisinde yerine konularak matrisin çözüm için öngördüğü temel prensipler belirlenmiştir. Triz tekniğinin problem için önerdiği temel prensipler değerlendirilerek, karton ambalajların elçek bölgeleri için yeni bir tasarım yapılmıştır.
Bulgular: Çelişkiler matrisi üzerinde yapılan çalışmalar ve elde mühendislik parametreleri ile yaratıcı prensipler aşağıda özetlenmiştir. Çözüm çalışması 1; Geliştirilmek istenilen özellik / Sorun: Kutunun özellikle elçek yerinin uygulanan kuvvete karşı dayanımı dolayısıyla kutunun kuvvete karşı gösterdiği direnc artırılmak istenmektedir. Geliştirmeye karşı kötüleşen özellik / Çelişki: Kutunun özellikle elçek bölgesinin uygulanan kuvvete karşı gösterdiği direncin artırılmasına yönelik geliştirilecek sistemin üretilebilirliği karşımıza çıkan çelişkidir. Bu çalışma sonucunda elde edilen yaratıcı prensipler: Lokal kalite, Başlangıçta eylemli, Önceden güvenilirliği sağlama, Renk değiştirme, Bölümleme, Asimetri, Ucuz kısa ömürlü nesneler Çözüm çalışması 2; Geliştirilmek istenilen özellik / Sorun: Kutunun özellikle elçek yerinin uygulanan kuvvete karşı dayanımı dolayısıyla kutunun kuvvete karşı gösterdiği direnç artırılmak istenmektedir. Geliştirmeye karşı kötüleşen özellik / Çelişki: Kutunun özellikle elçek bölgesinin uygulanan kuvvete karşı gösterdiği direncin artırılmasına yönelik geliştirilecek sistem kolinin madde miktarını, alt sistem sayısını artırması karşımıza çıkan çelişkidir. Elde edilen yaratıcı prensipler: Başlangıçta eylemli, Ucuz kısa ömürlü nesneler, Pnömatik veya hidrolik yapılar kullanma, Lokal kalite, Başlangıçta eylemli, Fiziksel veya kimyasal durum değişikliği, Kompozit malzemeler.
Sonuçlar: Elçek bölgesindeki yırtılmalar, elçek bölgesinin kuvvete karşı gösterdiği direncin düşük olmasından kaynaklanmaktadır dolayısıyla yırtılmayı engellemek için bu bölgedeki gerilimi azaltmak gerekir. Triz tekniğinin öngördüğü yaratıcı prensipler değerlendirildiğinde değerlendirme sonucunda, ucuz ve kısa ömürlü plastik malzemeden imal edilen bir elçek tasarımı çözüm olarak belirlenmiştir. Bu elçek tasarımı yapılırken maliyeti minimumda tutmak amacıyla ucuz hammadde kullanılmıştır. Ayrıca kullanılan hammadde miktarını düşürmek amacıyla delikli, boşluklu yapıda tasarlanmıştır. Elçek kolinin iç kısmına ve dış kısmına monte edilmek üzere iki parça olarak tasarlanmıştır. Yapıştırma, silikon vs. maliyetlerini ortadan kaldırmak amacıyla bu iki parça birbirine geçmeli tırnaklı yapıda tasarlanmıştır. Tasarlanan bu elçek Ansys programı kullanılarak sanal olarak koliye monte edilmiş ve elçek kullanılmadan önce meydana gelen gerilim ile tasarlanan bu elçek kullanıldığı zaman meydana gelen gerilmeler karşılaştırılarak incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Triz, Karton Koli, Elçek
|
