Kemik porseleni krem rengi, yüksek ışık geçirgenliği, yüksek mukavemeti gibi teknik özellikleri ile en çekici ve en pahalı seramik sofra eşyası olarak bilinmektedir.
Günümüzdeki BS 8654:2015 standardına göre pişmiş bünyesinde en az %35 trikalsiyum ortofosfat içeren kemik külünden üretilmiş porselen olarak tanımlanır.
Kemik porseleni, yarı-saydam olma özelliği ve yüksek kırılma mukavemeti değeri ile ayrı bir öneme sahiptir. Sert porselen %30 kristal ve % 70 camsı faz içerir. Kemik porselende ise oranlar bunun tam tersidir.
Kemik porselen bünyesi genel olarak ağırlıkça %25 kil-kaolen, %25 kuvars-feldispat, %50 kemik külü hammaddelerinden oluşmaktadır. Ürünlerin bisküvi pişirimi 1230-1280 °C sıcaklıkları arasında 10-14 saat süreyle gerçekleştirilir. Kemik porselenlerin sırlı pişirimi sert porselenlerin aksine bisküvi pişiriminden daha düşük sıcaklıkta yapılmaktadır. Sırlı pişirim 1050-1150 °C arasında 8-12 saat süreyle oksidatif atmosferde yapılır.
Kemik porselenlerde yaygın olarak kullanılan ergiticiler, nefelin siyenit, Cornish taşı ve feldispattır. Ülkemiz feldispat madenleri açısından zengin bir ülkedir fakat porselen sektöründe ülkemizde mevcut olan potasyum feldispatlar renk ve saflık değerleri sebebiyle kullanılamamaktadır. Diğer bir taraftan Türkiye, dünyanın en çok bor rezervine sahip ülkesidir.
Bu çalışmada kemik bünyelerde bor oksitin ergitici olarak kullanılabilirliği üzerine çalışmalar yapılmıştır. Üretim prosesinde değişiklik yapılmadan standart kemik porselen bünyelerde ergitici olarak sodyum ve potasyum feldispatlar yerine bor oksit eklenerek bisküvi pişirim sonrası ürünlerin görsel ve fiziksel özellikleri incelenmiş, bor oksitin kemik porselen bünyelerde kullanılabilirliği araştırılmıştır. Yapılan çalışmalarda düşük oranda bor oksitin kemik porselen bünyelerde ergitici olarak kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kemik Porselen, Ergitici, Bor Oksit, Porselen, Deformasyon
|
