Odun hücre çeperlerinde yer alan ve selülozla kompleks bir yapı oluşturan lignin, hidrofobik yapılı olup lifleri bir arada tutma görevini yerine getirmektedir. Hücre çeperinde orta lamelde yoğun, sekonder çeper bünyesinde ise dağınık şekilde yer almaktadır. Böylelikle bitkiye odunsu yapı ve dayanıklılık sağlamaktadır. Orta yoğunluklu lif levha (MDF) üretim aşamasında odun yapısındaki lifler termal ve mekanik işlemlerle bireysel hale getirilir. Termal işlem lifleri bir arada tutan ligninin yumuşamasına yardımcı olurken, mekanik işlemler liflerin bireysel hale getirilmesini sağlar. Çalışmanın amacı odun yongalarını mekaniksel liflendirme öncesinde lakkaz enzimi ile ön işleme tabi tutarak ligninin hidrofobik özelliğinin azaltılması, yapının zayıflatılması ve odun yongalarının su alma kapasitesinin artırılmasıdır. Odun yongalarının liflendirilmesi aşamasında, liflerin kolayca şişmesi ve buna bağlı olarak buharlama süresinin ve liflendirme enerjisinin azaltılması, kullanılan odun yongası miktarının düşmesi, pişirme süresinin azalması, tutkal kullanım oranının düşmesi gibi amaçlar doğrultusunda deneysel çalışmalar yapılmıştır. Çalışmalarda gürgen (Carpinus betulus L.) ve karaçam (Pinus nigra L.) odun yongaları, 25°C, 40°C ve 50°C uygulama sıcaklığı ile farklı miktarlarda lakkaz enzimi ile denenmiştir. Depolama ve bekleme süresi olarak 9-12 saat, suda bekleme süresi olarak 4 saat seçilmiştir. Süzme işlemleri yapıldıktan sonra yongaların su alma kapasiteleri hesaplanmıştır. Uygun koşullar belirlenerek, gürgen odun yongası kullanımında kapasitenin %29.3 arttığı, çam odunu yongalarının kullanımında kapasitesinin %16.65 arttığı, karışık odun yongası (%70 yapraklı odunu + %30 ibreli odunu) kullanımında ise kapasitesinin %26.45 arttığı gözlemlenmiştir. İğne yapraklı ağaçlara göre lignin, yapraklı ağaçlarda daha fazla miktarda ve orta lamellerde yoğunlaşmıştır. Bu sebeple lakkaz enziminin yapraklı ağaç odun yongasında daha etkili olduğu gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: MDF, Lignin, Lakkaz Enzimi, Yonga, Lif, Selüloz
|
