Kültürel peyzaj, doğa ve kültür bileşenlerin birbiriyle etkileşiminin bir sonucudur. Daha açık tanımlanacak olursa kültürel peyzaj; doğal peyzajın insan etkileşimi ile arazi yapısı üzerindeki etkilerinden oluşmaktadır. Kültürel peyzaj envanterinin oluşturulması, koruma kullanma dengesi içinde yerel ekonominin canlanmasına fayda sağlayacak planlama stratejileri ve hedefler oluşturulmasında etkilidir. İçme suyu kaynağı açısından Türkiye için önemli bir alan olan Sapanca Havzası doğal peyzaj değerlerinin yanısıra kültürel peyzaj değerleri açısından da zengin bir alandır. Bu nedenle Sapanca Havzası çalışma alanı olarak belirlenmiştir. Kültürel peyzaj fonksiyonun belirlenebilmesi için havza sınırı içindeki yerleşimlerin sahip oldukları kültürel varlıklar değerlendirilerek kültürel değerleri yansıtacak ölçütler ortaya konulmuştur. Alanın kültürel peyzaj fonksiyonunun belirlenmesi için; tarihi süreç içindeki önemi, tarihi yapılar -sivil mimari örneklerinin varlığı, gelenek göreneklerin yaşatılması, arkeolojik kalıntılar, festival ve şenlikler, yaylacılık, rekreasyon aktiviteleri kriterleri değerlendirmeye alınarak puanlama yapılmıştır. Sapanca Havzası sınırları içindeki mahallelerde kriterlerin yoğunluklarına göre 1 ile 5 arası puanlama verilmiştir. 1 en düşük, 2 düşük, 3 orta, 4 yüksek, 5 en yüksek olarak kabul edilmiştir. En yüksek puanı olan yerleşim yeri kültürel peyzaj fonksiyonu açısından en yüksek olarak belirlenmiştir. Sapanca Havzası’nda bu çalışmanın yapılmasındaki amaç, havzanın planlanması ve havza gelişiminde kültürel peyzaj yoğunluğu yüksek alanların kültürel peyzaj envanterlerinin yapılarak belirlenmesiyle bu alanların koruma kullanma dengesi içinde havza planı içinde değerlendirilmesi, alanlarına yönelik özel planlama yaklaşımları getirilmesidir. Çalışma kapsamında havza genelinin özellikle Maşukiye, Kırkpınar, Uzunkum yerleşimlerinin kültürel peyzaj fonksiyonu açısından zengin olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Peyzaj Karakter Analizi, Kültürel Peyzaj, Koruma, Havza Planlama, Sapanca Havzası
|
