Yılda 353 milyon ton olarak üretilen plastikler hafif, sağlam ve ucuz olmaları sebebiyle günlük hayatın vazgeçilmez malzemeleridir. Bu üretilen plastikler en fazla ambalaj uygulamalarında kullanılmaktadır. Genelde tek kullanımlık olan bu malzemelerin atıkları çevre kirliliği yaratmakta, denizlere karışarak canlı hayatını tehdit eden mikroplastikleri oluşturmaktadır. Çalışmalar plastiklerin sadece %9’unun geri dönüştürüldüğünü, geri kalan %19’unun yakıldığı, %72’sinin ise çevreye atık olarak bırakıldığını göstermektedir. Geri dönüşümün bu denli düşük kalmasının sebeplerinden biri de bir arada bulunan farklı plastik atıklarının işleme sırasında birbirleri ile iyi karışamayarak son ürün özelliklerinin ciddi derecede düşmeye sebep olmasıdır. Bunu önlemek için fiziksel ve/veya kimyasal uyumlaştırıcı malzemelerin kullanımı araştırılmaktadır.
Bu çalışmada bir arada temin edilebilen fakat birbirleri içinde iyi karışamayan %60 yüksek yoğunluklu polietilen (YYPE) ve %40 polipropilen (PP) içeren ambalaj atıklarının geri dönüşümü ile otomotiv, beyaz eşya parçaları gibi katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesi ile ileri dönüşümünün sağlanması amaçlanmaktadır. Bunun için hem fiziksel hem kimyasal uyumlaştırma çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Fiziksel uyumlaştırma için etilen oktan, etilen propilen dien monomer, etilen vinil asetat ve propilen elastomer gibi ticari elastomerik katkılar kullanılırken, kimyasal uyumlaştırma için dikümil peroksit, dialkil peroksit, titanat, silan kullanılmıştır. Hammaddeler çift vidalı ekstrüder ile işlenip enjeksiyon ile kalıplanarak testlere uygun boyutlara getirilmiştir. Universal test cihazı ile çekme testi, Izod darbe dayanımı, yoğunluk, eriyik akış indisi, sertlik, diferansiyel taramalı kalorimetre ve taramalı elektron mikroskopu analizlerine tabii tutulmuştur. Çalışılan YYPE-PP harmanında fiziksel ve kimyasal uyumlaştırma birlikte gerçekleştirildiğinde en etkin sonuçlara ulaşılmıştır. Atık YYPE-PP harmanlarının katma değeri yüksek ürünler hale getirilerek başarı ile ileri dönüşümü gerçekleştirilmiştir.
(Bu çalışma Gebze Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Malzeme Bilimi ve Mühendisliği Programı öğrencisi Eray EREM’in lisansüstü tezinden türetilmiş olup ayrıca TÜBİTAK tarafından Çağrılı 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı’nda 3210879 proje numarası ile desteklenmektedir.)
Anahtar Kelimeler: Polipropilen, Polietilen, Geri dönüşüm, İleri dönüşüm, Ambalaj atıkları, Otomotiv ve beyaz eşya uygulamaları, Fiziksel ve kimyasal uyumlaştırma
|
