Öz: Giriş: Gelişen dünyada nüfusun, yapılaşmanın ve yerleşimin hızla artıyor olması, şehirlerde mevcut yerleşim yerlerinin büyümesine yol açmış ve yeni yerleşim alanlarına olan ihtiyacı arttırmıştır. Yeni yerleşim yeri arayışı, zamanla şehirleşmenin yamaçlara doğru ilerlemesine neden olmuştur. Bununla birlikte, gerek doğa olaylarının etkisi, gerek gerçekleştirilen mühendislik kazıları, gerekse yoğun yapılaşmadan kaynaklanan dış yükler ve bitki örtüsünün yok edilmesi gibi insan etkileriyle yerleşim alanlarında şev stabilite riski zamanla artmaktadır. Stabilite analizleri her geçen gün artmakta olan şev stabilite riskinin minimuma indirilmesi adına daha fazla önem kazanmaktadır. Amaç: Yapılaşma bölgelerinde zemin özelliklerinin detaylı analizi yapılmadan ve yeterli mühendislik önlemleri alınmadan, desteksiz olarak yapılan kazılarda meydana gelen kitle hareketleri sonucunda çevre yapı ve altyapılarda çoğu zaman onarılması mümkün olmayan hasarlar oluşmaktadır. Bu hasarların önüne geçilebilmesi adına kazı yapılmadan önce çevre yapılar ve altyapılar dikkate alınarak; açılacak şevin stabilitesinin incelenmesi son derece önem arz etmektedir. Kapsam: Seçilen bölgede yer alan inşaat alanında yapılan temel kazı çalışmaları sonucu meydana gelen stabilite sorunları incelenmiş ve çözümüne yönelik alınması gereken tedbirler belirlenmiştir. Seçilen bölgede yer alan parselde 2016 yılında yapılan temel kazı çalışması sonucunda meydana gelen stabilite sorunlarına bağlı olarak çevresinde bulunan konut binalarında ve yolda farklı boyutta hasarlar oluşmuştur. Oluşan bu sorunların aydınlatılması ve alınacak önlemleri belirlemek maksadı ile zemin parametrelerinin belirlenmesi için Geoteknik Değerlendirme Raporu hazırlanmıştır. Sınırlıklar: Bu çalışma seçilen bölgede oluşan şev göçmesinin nedenlerinin araştırılması ve teknik açıdan çözüm yöntemlerinin belirlenmesi konusunda sınırlandırılmıştır. Yöntem: Seçilen bölgede yapılan sondaj kuyuları, arazi ve laboratuvar çalışmaları kapsamında alınan numuneler değerlendirilerek, mühendislik özellikleri araştırılmış, olası zemin problemleri ve zemin davranışları ortaya konulmuştur. Seçilen bölgedeki alanda jeolojik kesitler kayma potansiyeli oluşturabilecek konumlardan alınmış ve stabilite analizi yapılmıştır. Yer altı su seviyesinin yükselmesi ve yağışlar nedeniyle residüel zemin seviyelerinde kayma riski oluşturmuştur. Meydana gelen kitle hareketleri yüzeysel olup derin bir hareket gözlemlenmemiştir. Yer yer oluşan kısmi kitle hareketlerinin derinliği 1-1.5 m olduğu gözlemlenmiştir. Bölgede zeminin harekete geçmesinde yüzey-yeraltı sularının mevsimsel olarak aşırı artışı ve zeminin suya doygun hale gelmesi gibi nedenler etkili olmuştur. Bölgede genel eğim %0-40 arasında değişmektedir. Alanda yapılan stabilite analizleri “Dairesel Dilim Yöntemi”ne göre depremli ve depremsiz durumlar için yapılmıştır. Dört ayrı kısım boyunca açılan sondajlardan alınan örselenmemiş zemin numuneleri üzerinde Basınç Deneyleri yapılmıştır. Alınan örselenmemiş (UD) zemin numuneleri üzerine yapılan basınç deneyleri sonucuna göre kohezyon (c), içsel sürtünme açısı(Ø), serbest basınç dayanımı (qu) değerleri belirlenmiştir. Bulgular: Yapılan çalışmalar sonucunda, zeminin üst kesimlerinde yaklaşık kalınlığı 0,5-4 m olan bitkisel toprak ve dolgu tabakası altında bölgenin kuzeyinden güneyine doğru kalınlaşan kil içeren kum-çakıllar ve kum içeren kil-siltlerden oluşan bölge formasyonuna rastlanmıştır. Bu tabakanın altında kırmızı-mor renkli çatlaklı kum taşı-silt taşı, gri renkli çatlaklı kil taşı ve kum taşlarından oluşan tabakalar belirlenmiştir. Şev stabilitesi için güvenlik faktörü (GS) yapılan analiz sonuçları TS 8853 standartlarına göre değerlendirildiğinde, deprem ivmesi dikkate alındığında GS değerinin belirlenen iki kesitte 1,2 değerinin üzerinde olduğundan zeminin depremli ve depremsiz durumda duraylı olduğu, diğer iki kesitte ise depremli durumda 1,2 değerinin altında olduğundan kumlu-killi birimler yamaç boyunca şev göçmesine sebep olmuştur. Sonuç: Alanda şev stabilitesinin bozulmasının nedenleri arasında; zemin türü, su içeriği, yağışlar ile zeminin doygun hale gelmesi ve yapılan inşaatın temel kazısı sayılabilir. Bölgede yaklaşık 7,50 m’lik kazı aynasının açılması ve mevsimsel yağışların yükselişi gibi nedenler; taç kısmındaki killi-kumlu-çakıllı birimlerde direnen kuvvetlerde azalmaya neden olmuştur. Bu nedenlerle alanda şev stabilitesi bozularak kazı civarına yakın yapılarda deformasyonlar ve zeminde derin olmayan yüzeysel kaymalar oluşturmuştur.
Anahtar Kelimeler: Şev Stabilitesi, Duraysızlık, Stabilite Analizi
|
