19. yüzyılın sonunda kullanıma açılan Sirkeci-Küçükçekmece Banliyö hattı Osmanlı Devleti’nin kendi inisiyatifiyle gerçekleştirdiği ilk demiryolu projesidir. 1888 yılında Avrupa’ya uzanan hattın tamamlanması ve Orient Ekspres’in Sirkeci durağından ilk seferine çıkmasıyla uluslararası bir taşımacılık hattı haline gelmiştir. Gelişen kent ihtiyaçları doğrultusunda Halkalı’ya kadar uzatılan bu hat, 2013 yılında Marmaray’ın inşası başlatılana kadar önemli bir ulaşım aksı olarak hizmet vermiştir.
Proje kapsamında Kazlıçeşme-Halkalı arasındaki istasyonlar Marmaray’a entegre edilmiş, ancak demiryolunun Kazlıçeşme istasyonu sonrasında yer altına girmesi sebebiyle Sirkeci-Yedikule hattı atıl kalmıştır. Atıl kalan Yedikule, Kocamustafapaşa, Yenikapı, Kumkapı, Cankurtaran, Sirkeci istasyonları; dönemin yaşayan kent dokuları içerisine inşa edilmişler, kullanıldıkları yıllar boyunca da bu mikro tarihi kent dokularını beslemişler, korunmalarını sağlamışlardır. Koruma bağlamında bu işlevinin yanı sıra yaklaşık 150 yıldır kente hizmet veren bu hat kent hafızasında önemli bir yere sahiptir.
Kültürel mirasın korunmasında çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından yeni yaklaşımlar geliştirilmektedir. ICOMOS’a göre kültürel rota kavramı kültürel mirasın korunması için çok boyutlu ve yenilikçi bir kavramdır. Kültürel rotalar, güzergahlarında bulunan değerlerin önemini arttıran bir sistemdir.
Yazarın demiryolu mirasını kültürel rota üzerinden koruma yollarını araştırdığı tez çalışmasından üretilen bu bildiri kapsamında, Sirkeci-Yedikule hattı durakları odaklı bir kültürel rota planlama potansiyeli araştırılacaktır. Tarihi Yarımada ve banliyö hattının gelişimi, duraklar ve çevresindeki kültürel, doğal ve çağdaş bileşenler ele alınacaktır. Bu bileşenler ışığında hattın kültürel miras değeri ortaya konmaya çalışılacaktır. (Bu çalışma yazarın halihazırda devam eden yüksek lisans tez çalışmasından üretilmiştir.)
Anahtar Kelimeler: koruma, demiryolu mirası, kültürel rota
|
