Bu çalışmanın amacı sportif aktivitelerde kullanılan materyallerin tasarım, sağlık ve kullanım açısından aktivite ve performans üzerine etkisinin ortaya koyulmasıdır. Çalışmada dökümantasyon tekniği kullanılarak konu ile ilgili yazılı ve basılı kaynaklar ile ilgili web siteleri taranarak elde edilen bulgular yorumlanmaya çalışılmıştır. Günümüzde spor alanında farklı branşlarda kullanılan çeşitli materyaller mevcuttur. Bu materyaller öncelikli olarak kullanıcının sağlıklı bir şekilde spor yapabilmesine ya da spor sakatlıklarından korunmasına yardımcı olacak şekilde tasarlanmış materyallerdir. Farklı sportif aktivitelerde kullanılan pek çok donanım (kale direkleri, ringler, cimnastik araçları, potalar, file, kullanılan zemin özellikleri vb.) ve kişisel kullanıma yönelik (raket, ağız koruyucu, dizlik, gözlük, kask vb.) materyaller sporcuların en uygun ortamda aktivitelere katılmasını ve aktiviteler esnasında sakatlanmalardan koruyucu proaktif malzemelerdir. Sportif aktivitelere yönelik olarak farklı branşlara ilişkin spor ortamının genel risk değerlendirmesi ve güvenlik unsurları değerlendirilerek bu tür materyallerin kullanılması önemlidir. Bununla beraber bilgi ve teknolojinin gelişmesi ve ilerlemesiyle birlikte sportif alanlarda kullanılan materyallerin içerik ve tasarımlarında da gelişmeler gözlenmektedir. Bu değişiklikler de hem pazarlama hem de inovatif yaklaşımlar söz konusu olmaktadır. Kullanıcılar ve izleyiciler açısından görsel tasarım ve kişisel kullanıma uygun tasarımlar söz konusu olmaktadır. Sporda kişisel tasarım hızla yaygınlaşmaktadır. İnovatif yaklaşımlar ise kullanılan malzemelerin daha dayanıklı ve daha kullanışlı olmasının yanında sportif performans üzerine de etkili olmaktadır. Bunun yanı sıra bu tür performans üzerinde etkili bazı materyaller ise haksız rekabet ortamı oluşturması bakımından ilgili kurumlar tarafından yasaklı malzemeler listesine alınmaktadır. Speedo’nun Nasa’dan aldığı yardımlarla ürettiği LZR racer mayo performansa yönelik tasarımlara örnek olarak verilebilir. Pekin olimpiyat oyunlarında kullanılan bu mayo ve kırılan rekorlar ve sonrasında 2010 yılında FINA tarafından performansı artırdığı ve haksız rekabet oluşturduğu gerekçesiyle yasaklanan yüzücü mayosu spor alanında tasarımın geldiği noktayı göstermek açısından ilginç örneklerden sadece birisidir. Ancak inovatif yaklaşımlar sayesinde spor alanlarında gerekli donanımların görsel ve sakatlıkları önlemeye yönelik tasarımları ile kullanılan malzemelerin içerik ve kişiye uygun tasarımları sporcuların performanslarına olumlu etki yapmaktadır. Hızla ilerleyen teknoloji sayesinde en ideal sportif ortamlarının sağlanmasına yönelik materyal tasarımları ve sporcu performansını artırıcı kişisel tasarımların kullanımının daha da yaygınlaşacağı söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: İnovasyon, performans, tasarım, sporcu, materyal
|
