Öz: Giriş: Kentler, belirli bir alanda yaşayan ve birbiri ile sürekli etkileşim halinde bulunan canlı ve cansız çevrelerin oluşturduğu kültürel ekosistemlerdir. Kentsel oluşum sürecinde doğal ve kültürel çevreyi olumlu yönde etkileyen su kenarı kullanımları kente birçok açıdan olanak sağlar. Su kenarı ekosistemleri içerisinde farklı canlı yaşam ortamları bulunur. Karasal (çöl, orman, çayır, mera, mağara, tundra, vadi, bataklık, kent ekosistemleri) ve su (dere, nehir, göl, pınar, baraj, deniz, havuz, okyanus ekosistemleri) olarak sınıflandırılan ekosistemler farklı ortamlardaki canlı ve cansız varlıkların birlikte bitki ve yaban hayatı için önemli ortamlar sağlar. Dere, göl, akarsu kıyıları ve sulak alanlar olarak da değerlendirilen bu alanlar ekolojik açıdan çevresindeki doğal ortamları ile hava sirkülasyonu sağlayarak çevre kirliliğine de azaltır, erozyon kontrolü sağlar ve çevre kirliliğini önler. Kentsel alanlarda doğal ve kültürel açıdan bulunduğu çevreye olumlu olarak katkı sağlarken oluşumu ile insanlara birçok fırsat sunar. Aynı zamanda da suyun doğal ve estetik görüntüsüyle insanların ilgisini çekerek kentin çekim merkezi halini alır. İnsanlar tarihin ilk çağlarından bu yana yerleşim alanları olarak su kenarı ve çevresini belirlemişlerdir. Ve zamanla bu alanlar kentin karakteristik özelliklerini taşıyan, insanların pek çok rekreatif etkinliğine olanak tanıyan yaşam alanları haline gelmiştir. Kara ile suyun birleşimine bağlı olarak farklı etkinlikler gelişir, bu işlev ve fonksiyonlara göre de kent ile bütünleşerek kimlik kazanmış olur. Amaç: Bu araştırma su kenarı yaşam alanlarının rekreatif açıdan kent halkına sunduğu mevcut imkân ve olanaklarını, belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Kapsam: Yapılan bu araştırma Trabzon kentinde bulunan Sera gölü ve çevresinde gerçekleştirilmiştir. Sera gölü 1950 yılında Sera Deresi Vadisinde heyelan sonucu oluşmuş karakteristik ve doğal bir oluşumdur. Göl, 2010 yılında Tabiat Parkı olarak ilan edilerek çevresinde son zamanda gerçekleştirilen iyileştirme çalışmaları sonrasında eko turizm ve rekreasyonel faaliyetler açısından kullanılmaya başlamıştır. Bu amaçla göl ve yakın çevresini rekreatif amaçlı kullanan, iş yeri sahipleri ve yerel halk evren büyüklüğünü oluşturmaktadır. Çalışma yoğun kullanımın olduğu ilkbahar döneminde ve hafta sonlarında gerçekleştirilmiştir. Sınırlıklar: Sera Gölü Trabzon’un Akçaabat ilçesinde; Yıldızlı ve Derecik Belediyeleri arasında yer alan Derecik Vadisi’nde yer almaktadır. Araştırma Sera gölü sınırları içerisinde ve yakın çevresinde rekreatif olanaklara imkân tanıyan alanlarla sınırlandırılmıştır. Yöntem: Araştırmanın ilk aşamasında alana ait literatür taraması yapılarak su kıyılarının kente olan katkıları ve peyzaj açısından önemi araştırılmıştır. Daha sonra alana ait yerinde gözlemler yapılmış, kullanım durum, alanın kullanım kapasitesi, ve aktiviteleri belirlenmiştir. Sera Gölü ve çevresinde mevcut rekreatif düzenlemelere ait değerlendirmelerde bulunabilmek için belirli günlerde seçilen rastgele kullanıcılarla görüşmelerde bulunulmuştur. Kullanıcılara göl çevresindeki kullanım alanlarındaki memnuniyet durumları, yeni düzenleme ve etkinlik alanlarına olan ihtiyaçları sorgulanmıştır. Bulgular: Çalışma alanında yerinde yapılan gözlemler ve kullanıcılar ile yapılan görüşmeler doğrultusunda değerlendirmeler yapılmıştır. Kullanıcıların alana ait kullanım eğilimi ve taleplerine yönelik tespitlerde bulunulmuştur. Görüşmeler sonucunda göl çevresindeki etkinlik alanlarının kullanıcı ihtiyaçlarını karşılamadığı, insanların daha çok serbest alanlarda gezinti ve yürüyüş yolları istediklerini belirtmişlerdir. Yanı sıra piknik olanağı için Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından "Sera Gölü Tabiat Parkı Peyzaj Uygulaması” kapsamında düzenlenen mekanların kullanım açısından yoğun olduğu gözlemlenmiştir. Ancak gölün çevresinde manzara izlemeye ait mekanların olmayışı ve bu etkinliklere olanak sağlayacak donatı eksiklikleri kullanıcılar tarafından belirtilmiştir. Ayrıca gölün doğal oluşumu ve eşsiz güzelliğinin yanı sıra çevresinin kirli ve bakımsız görünmesi kullanım zorluğu da oluşturmaktadır. Sonuç: Su kıyıları kentsel ekolojik koridor olarak görev üstlenmektedir. Bu nedenle bu alanlar kent ve çevresi ile bir bütünlük dahilinde değerlendirilmesi ve planlanması gerekir. Sera Gölü ve çevresi doğal su varlığı açısından zengin bir ekosisteme sahiptir. Bu sebeple alanda yapılacak her türlü düzenleme ve iyileştirme çalışmaları sürdürülebilir açıdan koruma ve kullanım kriterlerine uygun olmalıdır. Ancak Göl ve yakın çevresi farklı rekreatif etkinlikler için uygun olması, kent ulaşım ağı içerisinde kolay ulaşılabilir olması ve manzara güzelliği açısından olumlu olanaklarına olmasına karşın halen daha hakkettiği değeri alamamıştır.
Anahtar Kelimeler: Anahtar Kelimeler: Rekreasyon, su kenarı, Sera Gölü, kent ekolojisi
|
