Yüzyıllar boyu çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış tarihi yapılar insanlık için geçmişin karanlık sayfalarına ışık tutar. Başlı başına bir tarihi eser sayılması gereken yeniden projelendirildiğinde ve faaliyete geçmek üzere hazırlandığında eski kimliğini büyük ölçüde kaybetmektedir. Düzenlenen sirkülasyon alanları, ortak kullanım alanları, çevre düzenlemeleri bu tarihi yapıları başta bahsettiğimiz mekan ruhunu aydınlatmak yerine bambaşka bir karanlığa bile sürükleyebilmektedir. Yanlış malzeme seçimi, yanlış restorasyon uygulamaları, amacına uygun tasarlanmayan kullanım alanları, dönemin izlerini taşımayan mobilya ve materyal seçimleri, işlevsellik kaybettiren küçük dokunuşlar bu yapıları kimliğinden uzak bir duruma getirebilmektedir. Bu nedenle tarihi yapılara işlevsellik kazandırılırken ilk halini göz önünde bulundurmak, özgün kimliğini, yapının dokusunu zedelememek için birçok unsura dikkat etmek gerekir. En temel unsur ise yapının işlevine uygun olmasıdır. Douglas, adaptasyon terimini “bir binanın kapasite, işlev ya da performansını değiştirmek için yapılan bakım-onarım çalışmaları”; başka bir deyişle “bir binayı, yeni koşul ve gereksinimlere uygun hale getirme amacıyla yeniden kullanmak ya da ıslah etmek için yapılan müdahaleler” olarak tanımlar. Yeniden kullanıma adaptasyon ise, “işlevini yitirmiş binaların işlevlerinin güncel gereksinimleri karşılayacak biçimde adapte edilmesi ile binanın yaşamını uzatma müdahalesi” olarak tanımlanabilir (Yıldırım & Turan, 2002). Bu çalışma kapsamında Edirne ‘de yer alan Tarihi Rüstem Paşa Kervansarayı, Ankara Rahmi Koç Müzesi binalarını oluşturan Safran Han ve Çengel Han, İstanbul ‘da bulunan eskiden cezaevi olarak kullanılan Four Seasons Hotel Sultanahmet yapılarının mekansal gelişimi, restorasyon evreleri, kazandırılan yeni işlevleri ve olumlu, olumsuz özellikleri yapı- uyum bakımından değerlendirilecektir. (Bu çalışma birinci sırada yer alan yazarın İstanbul Aydın Üniversitesi Yüksek Lisans mezuniyet şartı amacı ile gerçekleştirilmiştir. ORCID ID: 0000-0002-1138-1924)
Anahtar Kelimeler: Tarihi Yapılar, Yeniden İşlevlendirme, Yapı-Uyum İlişkisi
|
