İzmir’in kalbi Kemeraltı’nın çarpıcı odaklarından olan Beyler Sokakları, kent kimliğinde özellikli yer tutan akslardandır. Helenistik dönemden günümüze yerleşim görmüş olan Kemeraltı kentsel sit alanı 1. Bölgede yer almaktadır. Sözkonusu bölge, kentin tarihi ticaret merkezi Kemeraltı çarşısıdır. Canlılığı, hareketliliği, çok renkliliği ile dikkat çeken Kemeraltı Çarşısı, tarihsel süreçte her zaman önemli olmuştur.
Çalışmada ele alınan paralel üç sokaktan oluşan Beyler Sokakları, 19. yüzyılın ileri gelen İzmirli ailelerinin ve beylerinin oturduğu bölge olarak bilinmektedir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında doktor muayenehanelerinin yer aldığı bölgede, günümüzde çok katlı iş hanları, tıbbi malzeme satış yerleri, giysi ve ayakkabı dükkanları, gözlükçüler, yeme-içme mekânları bulunmaktadır. İşlev – yaşam ilişkisinin de irdelendiği yerel incelemeler kapsamında, alanın kısmen de olsa geleneksel kimliğini koruyarak günümüze ulaştığı görülmektedir.
Çalışmanın amacı, Beyler Sokaklarının tarihsel süreçteki yaşamsal ve mekânsal değişimini okumaktır.
Çalışmanın yöntemi, literatür taraması, sözlü tarih araştırmaları, yerel incelemeler ve arşiv belgelerine dayanılarak konunun irdelenmesi ve değerlendirilmesidir. Bu bağlamda süreçte alandaki mekânları kullanmış kişiler ve yakınları ile görüşmeler yanısıra, arşiv belgelerinden de yararlanılmıştır.
Çalışmanın kapsamı, Beyler Sokakları ve dönemsel olarak 19. yüzyıl günümüz arasındaki süreçle sınırlıdır.
Çalışmada, süreçte alanda görülen işlev ve kullanıcı değişikliği ile yeni mimari uygulamaların silüeti değiştirdiği ve geleneksel dokunun algılanabilirliğini olumsuz etkilediği, kaos oluşturduğu görülmektedir. Süreç irdelendiğinde ne mevcut yapının korunabildiği ne de çağdaş bir düzenin oluşturulabildiği algılanmaktadır. Bu “arada kalma” durumu geçmişte olduğu gibi günümüzde de Beyler Sokaklarının kent özelinde önemini vurgulamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Kemeraltı, Beyler Sokakları, Tarihi Ticaret Merkezi, Geleneksel Kimlik, Geleneksel Mimari.
|
