Bir kentin kimliği tarihsel ve kültürel katmanlar ile belirlenmektedir. Bu katmanlar toplumsal, ekonomik, siyasi, arkeolojik ve en önemlisi korunabilen doğal çevre ile yansıtılmaktadır. Bu etmenlerin mekana yansıması sonucunda o kentin kimliği de değişime uğramaktadır.
İstanbul’un doğu sınırını belirleyen, yıllarca bir balıkçı köyü ve sayfiye bölgesi olarak kalabilmiş Tuzla’nın zaman içindeki kültürel, ticari ve siyasi alanda oluşan yeni katmanları, değişen kimliği ve bunların Tuzla kıyısına yansıması irdelenmiştir. Bu değişimlerin iki başlığı olarak, Türk-Rum Mübadelesi ve tersane gibi gemi inşa sanayinin kuruluşlarının bu bölgeye taşınması işlenmiştir.
Mübadele ile değişen halk, özellikle Köyiçi Bölgesi’nde, dini inançları, kültürleri ve yaşayış tarzlarını yansıtan yapı ve mekanları ile bunun yerleşme kıyısına yansımasını beraberinde getirirken, kendilerinden önceki sosyal, kültürel ve mekânsal katmanları silinmeye mecbur bırakmıştır.
Hızlı sanayileşme süreci içerisinde Tuzla’nın önemli bir rolü olmuştur. Tersanelerin buraya taşınması ile merkez bölgesinde ve kıyı şeridinde, organize-deri sanayinin oluşturulması ile de D-100 karayolunun üstünde kalan bölgelerde nüfus, kimlik, işlev ve kültür değişiklikleri gerçekleşmiştir.
Tuzla’da gerçekleşen doğal afetler veya insan kaynaklı yıkımlar burayı tercih edilir kılan özelliği olan ‘kıyı’yı etkilemiştir. Önemli sayılabilecek yangınlar kentin kendine özgü mimarisinin hasar görmesine neden olmuştur. Bu yıkımlar sonrasında da tarihini yansıtan yapılar restorasyon ilkelerine uygun olarak yapılmamıştır. Ayrıca önceden ana geçim kaynağı balıkçılık olan yerel halk, siyasi kararlar ve nüfus artışıyla kıyı şeridinin yeni fonksiyonlar için kullanılması sonucunda, kendilerine yeni barınma mekanları ve iş olanakları edinmek zorunda bırakılmıştır.
Bu çalışma ile Tuzla kıyısının değişimi bir takvim üzerine yatırılıp, tarihi ve kültürel katmanlar işlenecek ve buradan çıkan problemlere, kimliğini kaybetmeye yüz tutan kent için öneriler getirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Katman, Kimlik, Kıyı Mekanları, Tuzla Köyiçi Bölgesi.
|
