Öz: Kırsal yerleşimler doğa ile insan arasındaki etkileşimden doğup, ihtiyaçlar doğrultusunda gelişip, pek çok yerel unsur ile şekillenirler. Toplumun kültürel birikiminin önemli örneklerinden ve tarihsel sürecin yakın tanıklarından olan bu kırsal yerleşimlerin bir mimari miras olarak korunması ve yaşatılması önem arz etmektedir. Ancak günümüzde değişen yaşam koşullarına ayak uyduramama, geçim kaynaklarının farklılaşması ve göçler gibi etkenler kırsal mirasın korunmasını zorlaştırmaktadır. Tire ilçesinin tarihi, kültürel ve özgün mimari değerlere sahip kırsal yerleşimlerinden biri olan Peşrefli köyü de bu koruma sorunları ile karşı karşıya olan köylerden biridir. Peşrefli Köyü, tarihi antik çağlara kadar uzanan ve zengin kültürel mirasa sahip Tire ilçesinin en eski kırsal yerleşimlerinden biridir. Köy, tarihinin Helenistik dönem öncelerine kadar uzanmasıyla birlikte, Beylikler dönemi ve Osmanlı döneminde ise ilçenin en önemli yerleşimlerden biri olmuştur. Tire’nin doğusunda, Güme Dağı’nın eteklerinde konumlanan köy, ovaya yakınlığı nedeniyle geniş parsellerden oluşan bir yerleşim düzenine sahiptir. Ekonomisi büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Yerel geçim kaynaklarının büyük ölçüde yansıma bulduğu bahçelere sahip geleneksel yığma taş yapılar mevcuttur. Genellikle tek ya da iki kattan oluşan, ahşap kapı ve pencereleri bulunan yapılar alaturka kiremitli kırma çatılar ile örtülüdür. Fakat günümüzde birçok kırsal yerleşimde yaşandığı gibi Peşrefli köyünde de özgün mimari değere sahip olan geleneksel yapılar ya çağdaş gereksinimlere uyum sağlamak adına yapılan yanlış müdahaleler ile özgün niteliklerini kaybetmekte ya da terk edilerek yıkılmaya mahkum bırakılmaktadır. Bu bağlamda bu çalışmada Peşrefli köyü yerleşim dokusu ve mimari karakteri incelenecektir. Peşrefli köyünde yapılan alan çalışmaları ile dokunun mevcut durumu fotoğraflar ve analizler ile belgelenecek ve koruma sorunları ortaya konulacaktır. Çalışmanın, köyün karakterinin ve sahip olduğu değerlerin korunmasına ve gelecek nesillere aktarılmasına katkı sağlaması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Tire, Peşrefli Köyü, Kırsal Yerleşimler, Geleneksel Kırsal Mimari, Koruma

Keywords: