Öz: Giriş: Elektrik tüketiminin birçok ülkede ekonomik faaliyetlerle doğrudan ilişkili olduğu bilinmektedir. Elektrik talebindeki artışın nedenleri genellikle daha yüksek yaşam standartları ve sanayileşmedir. Gelişmekte olan diğer ülkelerdeki gibi Türkiye’de de enerji ve elektrik enerjisi talebi, sosyal ve ekonomik gelişmeler ile ülke nüfusundaki artıştan dolayı çok hızlı bir şekilde artmaktadır. Bu nedenle artan elektrik talebini karşılamak ve elektriğin arz yetersizliğini gidermek için Türkiye’de elektrik enerjisine yönelik yatırımların süreklilik arz etmesi gerektiği söylenebilir. Fosil enerji kaynaklarının dünyada ciddi çevre sorunlarına yol açması, rezervlerinin yakın gelecekte tükenecek olması, enerji kaynağına sahip ülkelere bağımlılığın çeşitli siyasi ve ekonomik sorunlara yol açması ve fiyat istikrarsızlıkları gibi nedenlerden dolayı yenilenebilir enerji kaynaklarına olan ilgi artmıştır. Yenilenebilir enerji, ülkelerin enerji ihtiyaçlarını yerli kaynaklarla karşılayarak dışa bağımlılıklarının azaltılması, kaynakları çeşitlendirerek sürdürülebilir enerji kullanımının sağlanması ve enerji tüketimi neticesinde çevreye verilen zararların en aza indirilmesi açılarından son derece önemli bir yere sahiptir. Bugün dünya genelinde tüketilen enerjinin yaklaşık yüzde 20’si yenilenebilir kaynaklardan elde edilmektedir. Mevcut durumda fosil yakıtlara olan bağımlılık yüksek düzeyde olmasına rağmen yıllar itibarıyla yenilenebilir enerjinin kullanım oranları giderek artmaktadır. Türkiye’nin asgari yenilenebilir enerji potansiyelleri hidrolik kapasitesi 160.000 GWh/yıl, rüzgâr kapasitesi 48.000 MW, ortalama küresel güneş radyasyonu 1.520 kWh/m2 yıl, biyokütle potansiyeli 8.6 MTEP, biyogaz potansiyeli 1,5-2 MTEP, jeotermal kapasitesi de 31.500 MWt’tır. 2016 yılsonu itibariyle TEİAŞ verilerine göre Türkiye’nin yenilenebilir enerji toplam kurulu gücü yaklaşık 34582,5 MW olarak hesaplanırken, toplam elektrik üretiminin ise yüzde 44,06’sı yenilenebilir kaynaklar tarafından karşılanmaktadır. Bu kurulu gücün büyük çoğunluğunu 26681,6 MW’ını hidrolik enerji oluşturmaktadır. Türkiye’nin elinde bulunan yenilenebilir enerji potansiyelini daha etkin ve verimli bir şekilde kullanması adına özellikle son dönemde yaşanan olumlu gelişmeler, gelecek hedeflerin gerçekleştirilmesi anlamında katkı sağlamaktadır. Amaç: Türkiye bulunduğu coğrafi konumu ve jeopolitik yapısı nedeniyle bütün yenilenebilir enerji kaynaklarının potansiyeline sahiptir. Buna rağmen bu potansiyelden faydalanma oranı son derece düşük kalmaktadır. Bu kaynaklardan yararlanma oranının artırılması Türkiye’nin dış ticaret açığında en büyük kalemi oluşturan enerji harcamaları azalacak ve kalkınma hızı daha büyük olacaktır. Bu nedenle yenilenebilir enerjinin elektriğe dönüştürülmesi ve bundan faydalanması Türkiye açısından önemli olmaktadır. Kapsam: Türkiye’de elektrik enerji üretiminde yenilenebilir enerjinin kullanımının artırılması sağlanmalıdır. Bu amaçla öncelikle Türkiye’nin mevcut durumunun ve özellikle de 1980 sonrası yenilenebilir enerji kaynaklarının ortaya konulması gerekmektedir. Çalışmada bu amaçla 1980 sonrasındaki elektrik üretim, tüketim ve bunların elde edilen kaynaklara göre dağılımı ele alınacaktır. Sınırlılıklar: Çalışmada elektrik enerjisi üretiminde yenilenebilir kaynakların önemi vurgulanacak olup diğer enerji kaynakları üzerinde detaylı durulmayacaktır. Bunun yanında yenilenebilir enerji ile ilgili maliyet ve yasal düzenlemelerde konu içinde ele alınacaktır. Yöntem: Çalışma ile ilgili kaynaklardan elde edilen bilgi ve veriler değerlendirilerek sistemli bir şekilde çizelge, grafik ve şekillerle konu aydınlatılmaya çalışılacaktır. Bulgular : Türkiye’nin 1984 yılında yenilenebilir enerji kurulu gücü 3892,3 MW iken, 2016 yılında 34085,8 MW yükselmiş olup %875 oranında artış göstermiştir. 2016 yılı sonu itibarıyla Türkiye’nin toplam ener¬ji kaynaklarının yaklaşık olarak yüzde 44,06’sını ye-nilenebilir kaynaklar oluşturmaktadır. Türkiye yenilenebilir enerji kaynaklarında her geçen gün yatırımlarına devam etmektedir. Sonuç: Dünya enerji tüketiminde birincil enerji kaynaklarının üstünlüğü tartışmasız bir şekilde devam etmektedir ve kısa vadede bu üstünlüğünü korumaya devam edecektir. Gelişmekte olan bir ülke olan Türkiye’nin de artan nüfus ve büyüyen ekonomisine paralel olarak enerji kaynakları tüketimi yükselerek devam etmektedir. Türkiye bulunduğu coğrafi konumu ve jeopolitik yapısı nedeniyle bütün yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanma imkanına sahiptir. Özellikle hidrolik, jeotermal, rüzgâr ve güneş enerjisi potansiyelleri bakımından birçok ülke ile karşılaştırıldığında, Türkiye’nin son derece elverişli bir konuma sahip olduğu görülmektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının uzun vadeli enerji güvenliğini ve sürdürülebilir büyümeyi sağladığı bir gerçek olmasına rağmen Türkiye’de bu kaynaklardan yeterince faydalandığı söylenememektedir.
Anahtar Kelimeler: Elektrik Enerjisi, Yenilenebilir Enerji, Ekonomi
|
