Hızlı nüfus artışına ayak uyduramayarak, düzensiz kentleşmeye neden olan farklı konut dokusu modelleri yeni çevre sorunlarını da beraberinde getirmiştir. Coğrafi koşullar dikkate alınmadan, birim alana daha fazla konut sığdırmayı hedefleyen bu süreç kentlerin çevre sağlığını olumsuz yönde etkilemiştir. Başta iklim değişikliği olmak üzere çevre kirliliği, hava kirliliği bu sürecin çıktıları olarak incelenmektedir. Hava kirliliği kömür tüketimi, araç sayısı, yer seçimi gibi etkenlerle ilişkilendirilmektedir. Konut dokusunun hava kirliliği üzerindeki etkisi çalışmalarda ihmal edilmiş ve literatürdeki boşluğu doldurmak üzere bu çalışma kapsamında, hava kirliliği ile konut dokusu arasındaki ilişki, coğrafi faktörler, fiziksel faktörler ve iklim modellerine göre analiz edilmiştir. Kentte şansa bağlı olarak seçilen 325 noktadan, balık gözü lensle elde edilen Gökyüzü Görünürlük Oranı (GGO) değerleri, RayMan pro 2.1. modeli ile hesaplanmıştır. Yapılan analizlere göre, konut dokusu tipleri, GGO’na bağlı olarak rüzgarın hareketlerine yön vererek, kentte yeni bir mikro-iklim oluşmasına yol açmaktadır. Çalışma kapsamında RayMan Pro 2.1 modeli ile elde edilen veriler, ArcGIS 10.3 programı kullanılarak hava kirliliği sentez haritaları üretilmiştir. Konut dokusu ile hava kalitesi arasındaki ilişki incelendiğinde planlı yapılaşmanın olduğu site ve müstakil tip konut dokusunun apartman tipi konut dokusundan daha verimli olduğu bulunmuştur. GGO’nın 1 değerine yakın olduğu durumlarda ortamda hava kirliliğinin daha az olduğu görülmüştür. Sonuçta yapı tipolojilerinin kirleticilerin dağılımında önemli rol oynadığı, ancak sentezlenen faktörlerin öncelikli sıralamasında rüzgarın birinci kriter olarak rol oynadığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Hava Kirliliği, Konut Dokusu, GGO
|
