Soğuk sac metal şekillendirme işlemi için otomotiv sektöründe bir çok yöntem geliştirilmiştir. Araç içinde kullanılacak sac metal parçaların belli boyutsal toleranslar içinde olması gereklidir, bu toleranslar montaj olacağı diğer parçalara göre belirlenmektedir. Malzemenin elastik geri kazanımı nedeniyle form verme işlemi gerçekleştirilip sac metalin üzerindeki yük kaldırıldıktan sonra metal şekillendirmede geri esneme meydana gelir. Geri esneme, sac metalin tolerans değerlerinin dışına çıkmasına sebep olmaktadır. Kabul edilebilir tolerans sınırları içinde form verilmiş sac parçalar üretebilmek için geri esneme miktarı bilinmelidir. Geri esnemeye karşılık kalıp yüzeylerini değiştirerek çözüme kavuşturmak zaman kaybına ve ek maliyetlere sebep olduğundan, problemin önceden tespit edilerek önlem alınması oldukça önemlidir. Bu çalışmada, yeni Toyota CH-R projesinde yan tavanda kullanılan 780MPA akma direncine sahip soğuk haddelenmiş çift fazlı sac metal parçasının geri esneme ölçüleri analiz edilmiştir. Form verme işlemi sonrası geri esneme oluşan sac parçanın analizi sonlu elemanlar analiz yöntemi ile ölçüm yapan Autoform programında simüle edilmiştir. Geri esneme oluşan sac metal parçanın montaj edileceği diğer araç parçalarını olumsuz etkileyeceğinden, parçanın analiz sonuçları değerlendirilerek parça tasarımı değiştirilmiştir. Parçanın geometrik yapısı göz önüne alınarak geri esnemenin en fazla olduğu yerlere göre farklı frekanslarda form ve geometrik şekiller oluşturulmuştur. Bu seçenekler arasında, Autoform simülasyon sonucuna göre optimum parça tasarımı belirlenmiştir. Bu parça tasarımının geri esneme üzerindeki etkileri incelenmiş ve tolerans değerlerindeki problem ortadan kaldırılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Geri esneme, Boyutsal tolerans, Sonlu elemanlar analizi, Autoform
|
