UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde, İstanbul içerisinde yer alan dört tarihi alandan biri olan Zeyrek-Cibali bölgesi, bünyesinde barındırdığı kendine has ahşap yapı kültürü ve ahşap konut stoğu sebebiyle, geçmişten günümüze birçok çalışmaya konu olmuştur. Yapılan çalışmaların genellikle, bölgede yer alan yapı gruplarının sayısal verileri; yapının çevre, plan ve teknik özellikleri vb. durumlarının tespiti düzeyinde kalmış olduğu görülmektedir.
1980’lerden itibaren bölgede başlayan ve günümüzde artarak devam eden koruma ve restorasyon çalışmalarında, yapının karakterine ve teknik özelliklerine uygun olmayan müdahaleler yapılması sonucunda, ahşap konutlar özgün kimliğini kaybetme riskiyle karşı karşıya bırakılmıştır.
Bu çalışmada amaç, DMA içerisinde yer alan Zeyrek-Cibali bölgesi’nde, yapılan koruma-restorasyon çalışmalarında uygulanan müdahalelerin, ahşap konutlar üzerindeki etkilerini incelemek ve öneriler geliştirmektir.
Bu kapsamda, Zeyrek-Cibali Bölgesi’nde bulunan ahşap yapılarla ilgili geçmişe dönük belgeleme çalışmalarının derlenmesi ve günümüze kadar yapılmış olan koruma-restorasyon çalışmaları üzerinden karşılaştırmalı analizlerle, değerlendirilmesi yapılmıştır.
Araştırmada anket, veri toplama, mevcut durumun tespiti ve karşılaştırmalı analizler yapılmış olup; ahşap yapıların özgün-güncel durumları incelenmiştir.
Yapılan tespit çalışmalarında; Zeyrek-Cibali Bölgesi’nde yer alan tescilli ahşap konutların %42’sinin ayakta, %37’sinin yıkılmış ve/veya harabe ve %20’sinin uyumsuz yeni yapı olduğu belirlenmiştir.
Sonuç olarak, Zeyrek-Cibali Bölgesi’nde uzun yıllardır süregelen yanlış şehircilik ve restorasyon uygulamaları; konutların özgün niteliklerinin, bölgenin tarihsel kimliğinin ve belgesel nitelikli varlığının tahrip olmasına sebep olmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Zeyrek, Geleneksel Ahşap Konutlar, Koruma, Özgünlük, Restorasyon Uygulamaları, Dünya Mirası, İstanbul
|
