Fransýz kültürü ve Fransýz dilinin öðretildiði Fransýz okullarýnýn 19.yüzyýl’ýn (yy) ikinci yarýsýndan itibaren karþýlaþtýklarý hoþgörü ortamý nedeniyle sayýlarý hýzla artmýþ ve Osmanlý topraklarýnda eðitim faaliyetlerini baþarýyla sürdürmüþlerdir. Osmanlý topraklarýna yerleþen yabancýlara ait okul yapýlarý, azýnlýk ve yabancý okullarýný inceleyen birçok araþtýrmacýnýn ilgisini çeken konular arasýnda olmuþtur. Fransýz dili ve kültürünün en etkin olduðu yýllarda kurulan ve Fransa’nýn edindiði siyasi ayrýcalýklar nedeniyle, dönemin diðer yabancý okullarýndan daha farklý bir konuma gelen Fransýz okullarýnýn çoðunluðunun Katolik misyon cemaatleri tarafýndan inþa edildiði bilinmektedir.
Kurucularýnýn Katolik din adamlarý olmasý, Fransýz okullarýnýn “misyoner okulu” olarak anýlmasýna sebep olmaktadýr. 1904 yýlýnda Fransa’da kabul edilen yasayla, dini cemaatlerin eðitim faaliyetlerinin Fransa’da yasaklanmasý sonucunda, çalýþmalarýný ülke dýþýnda sürdüren Katolik cemaatlerin Osmanlý topraklarýnda açtýklarý okullarýn Fransa tarafýndan desteklendiði görülmektedir.
Tanzimat döneminde baþlayan ve Islahat Fermaný (1856) ile devam eden reform hareketleri, yabancýlarýn Osmanlý topraklarýnda okul inþa etmelerini ve eðitim faaliyetlerine katýlmalarýný kolaylaþtýrmaktadýr. Diðer yandan, Fransýz okullarýnýn 19.yy Ýstanbul mimarisine ve kültürel ortamýna yaptýklarý katkýlar ve Fransýz okul mimarisinin Ýstanbul’da görülen yansýmalarý ilginçtir. Bu çalýþmada Bakýrköy’de bulunan Notre Dame du Rosaire Fransýz Okulu (1909)’nun tarihçesi ve mimari özellikleri incelenmektedir. Fransýz okullarýnýn 19.yy Ýstanbul kent dokusuna ve mimarisine katkýlarý olduðu açýktýr. Fransýz kültürü ve bilimsel yaklaþýmýnýn Ýstanbul’da yayýlmasýna bir ölçüde katkýda bulunan bu okullarýn sadece içerik olarak deðil, mimarileri için de ithal edilmiþ bir beðeniden bahsedilebilir.
Anahtar Kelimeler: Kütüphane mimarisi, 18.yüzyýl, Osmanlý, Ýstanbul
|
