Giriþ: Çevresel bir kirletici olan gürültü, günümüzde artan sanayileþme ve nüfusla birlikte yaþam kalitesini düþürmekte, insan saðlýðýný olumsuz olarak etkilemektedir. Gürültü, hoþa gitmeyen, istenmeyen, rahatsýz edici ses olarak tanýmlanabilmekle beraber insanlarýn yaþamýnda çeþitli fiziksel ve psikolojik sorunlarýn ortaya çýkýþýnda etkisi bulunan bir çevre ve saðlýk sorunudur. Bu sorunlarla beraber insanlarýn fizyolojik ve psikolojik dengesi bozulmakta, iþ performanslarý azalmaktadýr. Bu nedenle gürültünün insan saðlýðý üzerindeki etkisi iþitsel, fizyolojik, psikolojik ve insan performansý yönlerinden ayrý ayrý incelenmektedir. Yapýlan bu çalýþmada özellikle açýk ofislerde meydana gelen gürültünün kaynaklarý ve etkileri literatür taramasý yapýlarak incelenmiþ ve çözümler için çeþitli öneriler sunulmuþtur. Amaç: Bu araþtýrma günümüzde sýk olarak uygulanan bir ofis tasarým þekli olan açýk ofis çalýþma mekânlarýnda ortaya çýkan gürültü ve etkilerinin incelenmesi amacýyla gerçekleþtirilmiþtir. Kapsam: Araþtýrma konusu genel olarak ele alýnmýþ, büro mekânlarýnda çalýþma performansýný ve insan saðlýðýný etkileyen bir unsur olarak gürültü özellikleri araþtýrýlmýþ, büro iç mekâný tasarýmýnda ergonomik koþullarýn saðlanmasýnda gürültü kontrolünün saðlanmasýna yönelik alýnacak tasarým kriterlerinin belirlenmesi saðlanmýþtýr. Sýnýrlýklar: Bilindiði üzere, büro mekânlarý tasarým özellikleri açýsýndan kapalý büro sistemi, açýk büro sistemi ve hem kapalý hem açýk büro sistemi özelliklerini taþýyan hibrid sistem bürolar olarak üç gruba ayrýlmaktadýr. Çalýþma kapsamýnda sadece açýk büro sistemlerinde gürültü sorunu ve çözüm önerileri ele alýnmýþtýr. Yöntem: Araþtýrmada öncelikle büro mekaný ve türleri incelenmiþ, açýk bürolarda ergonomik çalýþma ortamýný oluþturan tasarým kriterleri belirlenmiþ, bu unsurlar içinde akustik ortam konusu ele alýnarak çalýþma ortamýnda gürültü kaynaklarý belirlenmiþ, gürültüyü azaltmaya yönelik tasarým kriterlerinin oluþturulmasý için gerekli literatür çalýþmasý yapýlmýþ ve iç mekan tasarýmý açýsýndan tasarým önerileri sunulmuþtur. Bulgular: Gürültü iþ saðlýðý ve güvenliðinin en yaygýn konularýndandýr. Özellikle günümüzde iþ yerlerinin çoðunda açýk büro uygulamasý bulunmaktadýr. Ancak açýk bürolardaki gürültü çalýþanlarýn en temel þikâyetlerinden biridir. Ofislerde rahatsýz edici gürültüler çok çeþitli kaynaklardan gelebilmektedir. Bu kaynaklar arasýnda klimalar, telefonlar, trafik, yakýnlardaki inþaat, tadilat iþleri ve özellikle de insan sesleridir. Lombert etkisine göre bürolardaki gürültü artma eðilimindedir. Bunun sebebi ise gürültülü ortamda konuþan insanlarýn anlaþabilmeleri için seslerini daha da yükseltmeleridir. Bazý çalýþanlar gürültülü ortamda etkilenmeden çalýþtýklarýný söyleseler de araþtýrmalar 60 dB'in üzerindeki seslerin kiþisel dikkatte azalmalara sebep olduðunu göstermektedir. Normal bir konuþma iki insan arasýndaki mesafe 1 metre iken yaklaþýk olarak 60 dB’dir. Genellikle açýk bürolardaki gürültü seviyesi 45-60 dB seviyelerindedir. Fakat birçok insan bir arada konuþmaya baþladýðýnda ortam gürültüsü 70 dB veya daha yüksek seviyelere çýkabilmektedir. Bu durum konsantrasyonun bozulmasýna yol açmakta ve saðlýklý iletiþime engel olabilmektedir. Sonuç: Ýç mekânda akustik konforun saðlanmasý insan yaþamýnýn kalitesi adýna önemli bir konudur. Bu baðlamda, akustik konfor koþullarýnýn saðlanmasý, üzerinde önemle durulmasý gereken bir tasarým etkenidir. Açýk planlý büro mekânlarýnda kabul edilebilir gürültü düzeyinin saðlanmasýnda öncelikle tavan ve bölücü elemanlarýn ses yutuculuklarýnýn arttýrýlmasý gerektiði, döþeme yutuculuðunun arttýrýlmasýnýn hacmin toplam yutuculuðuna katký saðladýðý, ancak tek baþýna iþitsel konforun saðlanmasý için yeterli olmadýðý, hacim içinde çalýþan kiþi sayýsýnýn ve bu kiþilerin birbiriyle etkileþiminin tasarýmda önemli bir unsur olduðu, mekanýn düzenlenmesinde, kullanýcýlarýn birbirlerinin seslerinden olabildiðince az etkilenmelerini saðlayacak modüler düzenlere ihtiyaç duyulduðu görülmektedir. Çalýþmanýn özellikle büro iç mekâný tasarýmýnda gerekli tasarým kriterleri doðrultusunda doðru tasarýmlarýn oluþturulmasýnda ve iþ güvenliði, insan saðlýðý açýsýndan gürültü konusunda gerekli tasarým önlemlerinin alýnmasýnda bir kaynak teþkil etmesi amaçlanmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Büro, Açýk büro, Akustik, Gürültü, Tasarým
|
