Ergimeli kaynak yöntemleri ve uygulamalarýnda iþ parçasýnýn en yüksek ýsýnma sýcaklýðý metal ergime sýcaklýðýnýn üzerine çýkar. Kaynaðýn ýsýnma safhasýnda metalin ergiyen ve ýsýnan kýsýmlarýnýn hacmi geniþleme göstermektedir. Soðuma safhasýnda katýlaþma gerçekleþirken oda sýcaklýðýna soðuma esnasýnda ise kaynak uygulamasý yapýlan parçada hacim büzülmeleri meydana gelir. Kaynak bölgesinin soðuma iþlemi, ýsýnma iþlemine göre göreceli olarak yavaþ gerçekleþir. Parçalarýn soðumasý esnasýnda meydana gelen lokal büzülmelerin, parçalarda kalýntý gerilmelere ve çarpýlmalara neden olduðu bilinmektedir. Çeþitli çarpýlma türlerinden biri olan açýsal çarpýlma kaynaklý konstrüksiyonlarda çok önemli sýkýntýlara sebep olmaktadýr. Kaynakta meydana gelen açýsal çarpýlmalarý düzeltmek için yapýlan iþlemlerin maliyeti, toplam üretim maliyetinin önemli bir kýsmýný oluþturmaktadýr. Örneðin ticari gemilerde çarpýlmalarý önlemek için yapýlan iþlemlerin maliyeti çok yüksek olduðundan çarpýlma oluþumunu önlemek bu alanda büyük önem kazanmýþtýr. Bu çalýþmada sadece ergimeli kaynak yöntemleri ile yapýlan alýn kaynak birleþtirmesi uygulamalarýnda açýsal çarpýlmaya sebep olan faktörler literatür taramasý ile incelenmiþtir. Yapýlan araþtýrmalar sonunda kaynak dikiþ geometrisinin açýsal çarpýlmada en önemli faktör olduðu tespit edilmiþtir. Kaynak dikiþ geometrisini etkileyen her kaynak parametresi açýsal çarpýlmayý doðrudan etkilemektedir. Ýþ parçasýnýn kalýnlýðý, açýlan kaynak aðýz geometrisi, kaynak pozisyonu, kaynak enerjisini tayin eden kaynak akým þiddeti, ark gerilimi, kaynak ilerleme hýzý gibi farklý parametreler ve kaynak sýrasýnda kaynak bölgesindeki büzülmelerin sýnýrlandýrýlmasýnýn etkileri metin içerisinde açýklanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Kaynak dikiþi geometrisi, Alýn kaynak birleþtirme, kaynak kalýntý gerilmeleri, Kaynakta çarpýlmalar, Açýsal çarpýlma
|