Döküm yöntemi ile üretim yapan iþletmeler için eritilmiþ metal kalitesinin belirlenmesi ve iyileþtirilmesi nihai üründe beklenen mekanik ve metalürjik özelliklerin elde edilmesi açýsýndan büyük bir önem taþýmaktadýr. Alüminyum alaþýmlarý sývý halde çok yüksek hidrojen çözebilme yeteneðine sahiptir fakat katýlaþma sýrasýnda bu çözünürlük oldukça düþmektedir. Sývý metalden uzaklaþtýrýlamayan hidrojen katýlaþma sýrasýnda porozitelere neden olarak mekanik özelliklerin düþmesine sebep olmaktadýr. Bu nedenle alüminyum döküm sürecinde gaz giderme iþlemi büyük önem taþýmaktadýr. Gerçekleþtirilen bu çalýþmada alüminyum döküm alaþýmlarýnda (A356) ergitme iþlemi sonrasýnda uygulanan gaz giderme (metal treatment) iþlem süresinin metal kalitesi üzerindeki etkisi ele alýnmaktadýr. Bu çalýþmanýn uygulama adýmýnda ergitilmiþ alüminyum alaþýmý için ayný tür ve sabit miktarda gaz giderme flaksý kullanýlarak 5 farklý karýþtýrma iþlem süresi (570 sn., 490 sn., 330 sn., 380 sn. ve 240 sn.) uygulanmýþtýr. Her bir iþlem sonrasý çekme test numuneleri ve azaltýlmýþ basýnç testi ( reduced pressure test - RPT) numuneleri alýnmýþtýr. Üretilen çekme test numuneleri T6 ýsýl iþlemine tabi tutulmuþtur. Ýþlem sonrasýnda çekme test numuneleri alýnarak mekanik özellikler ölçülmüþtür. Ayrýca RPT numuneleri ile yoðunluk indeksi (density index – DI) ölçümleri gerçekleþtirilmiþtir. Çekme test numuneleri DIN EN ISO 6892-1 normuna göre hazýrlanýrken çekme testi DIN EN 10002-1 normuna göre Zwick Z100 model çekme test cihazý ile gerçekleþtirilmiþtir. Ayrýca çekme çubuklarýnýn kýrýk yüzeylerinde yapýlan taramalý elektron mikroskop (SEM-scanning electron microscope) incelemeleri Ýzmir Katip Çelebi Üniversitesi Merkezi Araþtýrma Laboratuvarý’nda Carl Zeiss 300VP marka taramalý elektron mikroskop cihazý kullanýlarak gerçekleþtirilmiþtir. Elde edilen sonuçlara bakýldýðýnda özellikle gaz giderme iþlem süresindeki artýþýn üretilen numunelerin mekanik ve metalürjik özellikleri üzerinde olumlu etkiler ortaya koyduðu görülmüþtür. Çekme test sonuçlarý kullanýlarak hesaplanan kalite indeksi verileri de karþýlaþtýrýldýðýnda gaz giderme iþlem süresindeki artýþýn kalite indeksi deðerinde artýþ meydana getirirken standart sapma deðerlerinde azalma meydana getirdiði görülmüþtür.
Anahtar Kelimeler: Alüminyum Alaþýmlarý, Gaz Giderme Ýþlem Süresi, Kalite Ýndeksi
|
