Amortisörler taþýt araçlarýna saplama, baðlantý braketi ve yüzük (amortisör burcu) gibi farklý parçalarla montajlanabilmektedirler. Bu baðlantý parçalarý, araç seyir esnasýndayken yoldan gelen titreþimlerin azaltýlmasý için bazý sönümleme elemanlarý barýndýrmaktadýrlar. Bu elemanlar saplama lastikleri veya burçlu lastik parçalarýdýr. Hem binek hem de aðýr vasýta araçlarda kullanýlan teleskobik tip amortisörlerde yüzük parçasýnýn içerisinde yoðunlukla burçlu lastik parçasý tercih edilmekte olup aracýn tipine, kullaným yerine ve amortisörün maruz kalacaðý yüklere göre tasarýmý þekillenmektedir. Burçlu lastikler birçok kritere baðlý olarak tasarlanmakta olup, bu kriterler OEM ler tarafýndan araç dinamiðine göre belirlenmektedirler.
Burçlu lastikler, araç üzerinde montajlanacaðý bölgenin tasarýmýna baðlý olarak farklý eksenlerden gelen çeþitli kuvvetlere maruz kalmaktadýrlar. Bu kuvvetler, sadece amortisörün açýlýp kapanmasý esnasýnda oluþan düþey yönlü kuvvetleri deðil ayný zamanda aracýn sürüþ esnasýndaki hareketine baðlý olarak radyal ve kardanik yönde oluþan kuvvetleri de kapsamaktadýr. Bu kuvvetlerin altýnda burçlu lastik parçasýnýn yüzükten çýkmaya karþý yeterince dirençli olmasý ve amortisörün pozisyonunu montajlandýðý bölgede korumasý gerekmektedir. Oluþabilecek güvenlik risklerinin önüne geçebilmek için çýkma kuvvetinin belirlenen eksenel kuvvetlerden yüksek olmasý gerekmektedir.
Bu çalýþmada teleskobik tip bir amortisörde yüzük baðlantý noktasýnda çýkma kuvveti daha yüksek yeni bir vulkanize burçlu lastik ortaya konmasý için yapýlan tasarým ve test çalýþmalarý gerçekleþtirilmiþtir. Farklý tasarýmlara ve farklý mekanik özelliklere sahip burçlu lastik malzemeleri için çýkma testleri yapýlarak çýkma kuvvetindeki deðiþim deðerlendirilmiþtir. Ayný zamanda burçlu lastik parçasýndaki lastik ve amortisör üzerindeki yüzük parçasýnýn sýký geçme miktarýndaki deðiþimin çýkma kuvvetine olan etkisi de incelenmiþtir. Tanýmlanan test metoduna göre yapýlan çalýþmalar neticesinde istenilen kuvvetlere ulaþýlabilmiþ ve izlenmesi gereken tasarým metodu literatüre sunulmuþtur.
Anahtar Kelimeler: Amortisör, burçlu lastik, çýkma kuvveti, tasarým, test
|
