Türkiye’de 1950 yýlýnda tek parti iktidarýnýn sona ermesi ile devletçi ekonomik yaklaþýmlarýn yerini özel sektör aðýrlýklý ekonomik yaklaþýmlar almýþ; buna baðlý olarak geliþen uluslararasý iliþkiler, artan ticaret hacmi ve deðiþen ihtiyaçlar, Ankara’da hýzlý bir biçimde yeni yapýlarýn inþa edilmesine yol açmýþtýr. Bu yapýlar içinde Ýþhanlarý öncül tasarým kararlarý ve önerdikleri teknolojik yenilikler açýsýndan önemli bir tipoloji oluþturmaktadýrlar.
Bu bildiride, Ankara’da Ulus Merkezdeki Ulus Ýþhaný ve Çarþýsý(1955-63) ve Kýzýlay Merkezdeki Emek Ýþhaný (1959-65) dönemin yeni yapý tipolojisinin temsili olarak ele alýnmýþtýr. Her iki yapýnýn da inþa edildikleri dönemde, biçim kararlarý, plan kurgularý, kent ve yakýn çevre ile kurduklarý iliþki açýsýndan yeni mimari yaklaþýmlarla ele alýndýklarý, dönemin deðiþen ekonomik, kültürel, toplumsal yapýsýna referansla gerçekleþtirildikleri görülmektedir. Öte yandan her iki yapýnýn da dönem açýsýndan yeni teknolojik yaklaþýmlarla inþa edildikleri, yeni malzeme kullanýmlarýna olanak saðladýklarý bilinmektedir. Yapýldýðýnda kentin en yüksek yapýsý olan ve havalandýrma sisteminin ilk projelendiði ve uygulandýðý yapý olarak bilinen Ulus Ýþhaný ve Çarþýsý’nda ayný zamanda yüksek standartta beton kullanýlmýþtýr. Geleneksel yapým teknolojilerinden farklý olarak ilk kez kullanýlan betonarme perde duvar ve alüminyum cam giydirme cephe sistemi ile inþa edilen Emek Ýþhaný ise havalandýrma, ýsýtma ve asansör sistemleri ile ele alýnmýþ Türkiye’nin ilk gökdelenidir.
Bu bildiride, iki Ýþhaný yapýsýnýn mimari temsil nitelikleri ve yenilikçi teknolojik çözümleri açýsýndan deðerlendirilmesi ve dönemdeki etkin rollerinin ortaya konulmasý amaçlanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Ankara, Mimarlýk, Teknoloji, Ulus Ýþhaný, Emek Ýþhaný.
|
