Uçucu Organik Bileþikler (VOC) endüstriyel tesislerde gerek iç ortam gerekse baca gazýnda ortaya çýkan önemli bir kirleticidir. Baca gazýnda VOC gruplarýndan olan BTEX parametrelerinin ölçümlerinde düþük belirsizlikleri saðlamak için uygulamada ön iþlem için aktif karbon ve çözücü desorpsiyonundan sonra GC-MS ile BTEX parametreleri analiz edilmektedir.
Bu çalýþmada, BTEX örnekleme ve analizinde belirsizlik bütçesi deðerlendirmesi için ISO GUM metodu kullanýlmýþtýr. ISO GUM metodunda tahmini girdi ölüm belirsizlikleri A Tipi ve B tipi hatalar þeklinde hesaplanmýþtýr. A tipi hata belirsizliklerinde Tekrarlanabilirlik, Ara Kesinlik ve Geri Kazaným çalýþmalarý yapýlmýþtýr. B tipi hata belirsizliklerinde ise kalibrasyon, sertifikalý referans malzemelerden gelen, numune örnekleme esnasýnda kullanýlan cihazlardan gelen ve analiz esnasýnda kullanýlan kimyasallardan gelen ölçüm belirsizlikleri dikkate alýnmýþtýr.
Çalýþmalarda örnekleme ve analiz sürecindeki tüm veriler Akredite Laboratuvarda kullanýlan örneklemem ve analiz cihazlarýndan gelen kalibrasyon belirsizlikleri, analiz esnasýnda kullanýlan kimyasallardan gelen belirsizlikler ve sertifikalý referans malzemelerden gelen belirsizlikler kullanýlmýþtýr. Tekrarlanabilirlik ve Ara Kesinlik çalýþmalarýnda Sertifikalý Referans Malzeme olarak 2000 ppm lik VOC Mix kullanýlmýþtýr. Tekrarlanabilirlik çalýþmalarýnda ayný gün 10 ppm ile 7 okumalý iki analist ile çalýþýlmýþtýr. Ara Kesinlik çalýþmasýnda 7 farklý günde 10 ppm ile iki analist ile çalýþýlmýþtýr. Geri Kazaným çalýþmalarý 20 ppm VOC Mix ile 2 farklý analist ile yapýlmýþ ve % Bias deðerleri hesaplanmýþtýr.
Netice itibariyle, bileþik belirsizlik olarak numune almadan gelen belirsizlik, geri kazaným kaynaklý belirsizlik, tekrarlanabilirlik belirsizliði, ara kesinlik belirsizliði ve SRM kaynaklý belirsizlik dikkate alýnarak toplam belirsizlikler hesaplanmýþtýr. Toplam belirsizlik 5,00 ppm konsantrasyon için Benzende ± 1,586, Toluende ± 1,242, etil benzende ± 1,355 ve o-ksilende ± 1,219, m-ksilende ± 1,169 ve p-ksilende ± 1,425 olarak hesaplanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: BTEX, VOC, Ölçüm Belirsizliði, Baca Gazý, Hava Kirliliði
|
