Giriþ: Emprenyeli aðaç malzemelerin; mantar ve böceklere karþý dayanýklý olmasý, kurulum iþlemlerinin kolay olmasý, yerinde bakým ve onarým masraflarýnýn diðer alternatif ürünlere oranla daha düþük olmasý, ekonomik olmasý gibi nedenlerden dolayý aðaç malzemeler çeþitli odun koruyucu kimyasal maddelerle emprenye edilmektedir. Çalýþmada özellikle mobilya endüstrisinde çok deðerli olan wenge odununun ithal olmasýna karþýn iç ortam mobilya endüstrisinde kullanýmýnýn yanýnda dýþ ortam mobilya endüstrisinde de (park, bahçe, kent mobilyalarý vb) kullanýlabilme alanýnýn belirlenmesi, ayný zamanda ülkemiz kaynaklarýndan biri olan Barit maddesinin ilk defa bu odun türünde emprenye edilebilme özelliðinin belirlenmesi ve bor bileþikleriyle de iliþkiye getirilmek suretiyle de kullaným özellikleri ve yapýþma direnci özelliði belirlenmiþtir. Amaç: Bu çalýþmada; barit maddesinin ilk defa bu odun türünde emprenye edilebilme özelliðinin belirlenmesi ve bor bileþikleriyle de iliþkiye getirilmek suretiyle de kullaným özellikleri ile yapýþma direnci özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmýþtýr. Kapsam: Çalýþmada; Wenge (Millettia burentii) odunu barit ve borlu bileþiklerden hazýrlanan üç farklý (%1,%3,%5) çözelti konsantrasyonuyla ASTM 1413-76 standartýna göre emprenye iþlemleri yapýlmýþ ve % retensiyon/ yapýþma direnci deneyleri TS ve ASTM standartlarýna göre gerçekleþtirilmiþtir. Yöntem: Çalýþma kapsamýnda yurtdýþýndan ithal edilmiþ Wenge tomruklarý kullanýlmýþ ve bunlar latalar halinde kesilmiþtir. Bunlar, radyal yönde kesilerek diri odun örnekleri (3x3x1.5cm) hazýrlanmýþtýr (TS 2470). Araþtýrmada emprenye maddesi olarak barit,borik asit, boraks ve konsantrasyonlarý kullanýlmýþ olup;. TS 2470’e göre hazýrlanmýþtýr. Yapýþma iþlemi TS EN 205 standartlarýnda belirlenen esaslara göre parça kalýnlýðý 5 mm olacak þekilde, 10x20x150 mm ebatlarýnda net ölçülerde hazýrlanmýþtýr. Tutkal türü, sýcaklýk, bekletme süresi, kesit, sevk hýzý, tekerrür ve aðaç türüne göre her grubu temsil edecek þekilde örnek hazýrlanmýþtýr. Deney örneklerinin yapýþma yüzeyine 5 mm/dk yükleme hýzýyla kademeli çekme kuvveti uygulanarak Üniversal test cihazý ile tutkal hattýndan koparýlmaya çalýþýlmýþtýr. Tutkal olarak poliüretan tutkalý kullanýlmýþ, üretici firma kriterlerine uyulmuþtur. Kopma anýndaki maksimum kuvvet (Fmax) tespit edilerek yapýþma Emprenye edilen örnekler tartýlarak retensiyon miktarlarý hesaplanmýþtýr. Tartýmý yapýlan deney örneklerindeki çözücünün buharlaþmasý için, hava dolaþýmý olan bir ortamda deðiþmez aðýrlýða ulaþýncaya kadar 103 ± 2 ºC sýcaklýktaki etüvde bekletilmiþtir. Emprenye edilmiþ ve tam kuru haldeki örnekler, içerisinde CaCl2 bulunan desikatörde soðutulduktan sonra ±0,01 gr duyarlý analitik terazide tartýlarak yüzde retensiyon oraný belirlenmiþtir. Aðaç malzemenin bazý teknolojik özelliklerinin istatistiksel analizinde SPSS 15.0 for Windows programý kullanýlmýþtýr. Emprenye maddeleri ve emprenye edilmiþ aðaç malzemelerin bazý teknolojik özellikleri arasýndaki farkýn belirlenmesi amacýyla Basit varyans Analizi (BVA) yapýlmýþ; gruplar arasýndaki farklýlýðýn belirlenmesi için (α = 0.05) güven düzeyinde Duncan testi uygulanmýþtýr. Bulgular: Çözeltilerin emprenye öncesi ve sonrasý ölçülen pH ve yoðunluk deðerlerinde önemli bir deðiþme olmamýþtýr. Bu durum her emprenye varyasyonunda taze çözeltiyle çalýþmaktan kaynaklanmýþtýr. BVA ve Duncan testi sonuçlarýna göre en yüksek % retensiyon %5 Barit+Bx'ta (%4,98), en düþük %1 BA'te (%0,36) gerçekleþmiþtir. Çözelti konsantrasyonu arttýkça % retensiyon miktarýnýn arttýðý belirlenmiþtir. Basit varyans analizi ve Duncan testi sonuçlarýna göre en yüksek yapýþma direnci %1 Barit (Ba+Bx)’ta (31,77 N/mm2), en düþük %5 Barit+Bx'ta (8,11 N/mm2) belirlenmiþtir. Sonuç: Barit (BaSO4) maddesinin üstün özellikleri, çevre ve insan saðlýðýna zararsýz bir yapýda olmasý, suda belli konsantrasyonlarda çözünmesi ve bir çok alanda kullanýlan emprenye maddeleri dikkate alýndýðýnda ahþapta uzun süreli koruyuculuk saðlayabilmesi bakýmýndan wenge odununda kullanýmý uygun bulunmuþtur. Barit uygulamasý (emprenyesi) wenge odununda gerek toplam tutunma kg/m3(retensiyon) ve gerekse % retensiyon olumlu sonuç vermiþtir. Basýnç direnci üzerinde de görünen bu olumlu yapýdan dolayý bu maddenin ahþapla ilgili bir çok alanda (park bahçe mobilyalarý, köprüler, röntgen oda kapýlarýnda vb) kullanýlabileceðini söyleyebiliriz. Barit maddesinin ekonomiklik bakýmýndan baþta bor vb olmak üzere emprenye maddelerine göre kýyaslandýðýnda alternatif bir ürün olduðu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Wenge Odunu, Emprenye, Barit, Borlu Bileþikler, Retensiyon
|
