Rotlar direksiyon sisteminin statik, dinamik ve yatak yüklerine maruz kalan en önemli baðlantý parçalarýndan biridir. Bu yükler rotlara eksenel ve radyal yönlerden etki etmektedir. Bu tip yüklemeler, belirli bir çevrim sayýsýnda veya ani darbelerde rotlarda hasarlar meydana getirmektedir ve sürüþ güvenliði açýsýndan ciddi bir tehlike oluþturmaktadýr. Rotun hasar görmesi direksiyon sisteminde kontrolün kaybedilmesi anlamýna gelir. Rotlar direksiyon sistemindeki güvenlik elemaný olduklarýndan dolayý yorulma dayanýmlarýnýn yüksek olmasý gerekmektedir. Tasarým aþamasýnda, rotlarýn ana sanayiden gelen yük gereksinimlerini karþýlayamadýðý tespit edilmesi durumunda geometrik kýsýtlar ile yorulma ömrünün tamamlanabilmesi adýna rot baþý mafsal miline sertleþtirme iþlemi uygulanmaktadýr. Günümüzde birçok sertleþtirme iþlemi yöntemi bulunmaktadýr. Bu yöntemler arasýndan ek olarak yüzey kalitesini iyileþtirici özelliðe sahip olan yöntemin seçilmesi yorulma dayanýmýnýn arttýrýlmasý açýsýndan önemli bir husustur. Çalýþma, mafsal millerine uygulanan sertleþtirme iþleminin derin haddeleme ile yapýlarak mafsalýn yorulmaya karþý dayanýmýný arttýrmayý ve yüzey özelliklerinin iyileþtirilmesini amaçlamaktadýr. Bu çalýþmada, dinamik yüklemelere maruz kalan binek bir araca ait rot baþýnýn yorulma davranýþý incelenmiþtir. Rot baþý mafsal milinin tekerlek aksonu ile baðlantýyý saðlayan konik bölgesine silindirik makaralar yardýmýyla derin haddeleme ile sertleþtirme iþlemi uygulanmýþtýr. Derin haddeleme iþlemi uygulanmýþ ve derin haddeleme iþlemi uygulanmamýþ mafsal mili numunelerine yorulma testi uygulanarak derin haddeleme iþleminin yorulma ömrü üzerindeki etkileri incelenmiþtir. Daha sonra her iki tip mafsal mili numunesi için farklý kuvvet ve çevrim sayýsýnda Wöhler eðrisi oluþturularak karþýlaþtýrma yapýlmýþtýr. Bunun yanýnda derin haddeleme iþleminin mafsal mili üzerindeki diðer etkilerini gözlemlemek için derin haddeleme uygulanmýþ ve uygulanmamýþ numuneler üzerinde eðilme testi, darbe testi, yüzey sertliði ve yüzey pürüzlülüðü ölçümleri yapýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: yorulma, rot baþý, derin haddeleme, sertleþtirme
|
