Artan teknolojik olanaklara baðlý olarak geliþen ve birçok meslek disiplini için önem arz eden Coðrafi Bilgi Sistemleri (CBS), belirli bir amaca yönelik verileri birleþtirme, depolama, analiz etme ve görüntüleme gibi iþlevleri gerçekleþtiren araçlarýn tümünü ifade etmektedir. Mekansal ve mekansal olmayan çokça veriyi birlikte sunan CBS, verilerin daha hýzlý ve en az hata oraný ile sentezlenmesine olanak saðlamasý nedeniyle önemli bir karar destek modülüdür. CBS’nin en çok kullanýldýðý uygulama alanlarýndan birisi ise ‘en uygun yer seçiminin’ belirlenmesidir. CBS alternatif yer seçimlerinin ortaya konulmasý sürecinde birbirinden farklý çok sayýda veriyi analiz ederek karar vericiler için doðru bir deðerlendirme olanaðý saðlamaktadýr. Yer seçim kararlarýnýn oluþturulmasýnda, analizlerin etkin ve hýzlý bir þekilde uygulanmasý için geliþtirilen Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yönteminden faydalanýlmaktadýr. ÇKKV yöntemleri arasýnda yer alan ve Thomas Saaty tarafýndan 1970’li yýllarda geliþtirilen Analitik Hiyerarþi Yöntemi (AHP), içerisinde birden çok ölçüt barýndýran, belirlenen kriterlerin aðýrlýklarýnýn hesaplanmasýna olanak veren çok ölçütlü bir karar verme yöntemidir. Bu yöntem ile belirlenen kriterler ve aðýrlýklar ArcGIS programýnda Aðýrlýklý Çakýþtýrma (Weighted Overlay) Analizi kullanýlarak farklý tabakalardaki mekânsal verileri çakýþtýrýlýr, en uygun yer seçimine ulaþmamýzý saðlamaktadýr. Bu çalýþmada, CBS ile yer seçim faaliyetleri yürütülürken son beþ yýlda AHP yöntemi kullanýlarak yapýlan farklý çalýþmalar analiz edilmiþ, bu çalýþmalarda kullanýlan veri setleri, veri setlerine uygulanan analiz yöntemleri ve veri setlerinin aðýrlýklandýrma ölçütleri ayrýntýlý bir þekilde incelenmiþtir. Hýzla kentleþen dünyada, kentsel yaþam kalitesini arttýrmak ve planlama sürecine mekânsal analizler ile doðru yön vermek amacýyla CBS’nin önemi ele alýnmýþ, gelecekte yapýlacak olan çalýþmalara temel bir bakýþ açýsý oluþturmak amaçlanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Coðrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Yer Seçimi, Aðýrlýklý Çakýþtýrma Analizi, AHP
|