Keywords:

Giriş: İnşaat sektörü, sağladığı istihdam olanağı ve katma değer bakımından ülke ekonomileri için farklı bir önem arz etmektedir. İnşaat üretimi artık sadece basit şekilde bir yapının üretilmesi olarak değil, çevreye duyarlı, hem sosyal yaşama hem toplumsal yapıya doğrudan etki eden, sürdürülebilir üretim anlamını da ifade etmektedir. Türkiye’de son 10 yılda inşaat sektörü hızlı bir gelişme göstermiştir. Artan kâr oranları yatırımcıların bu sektöre olan ilgisini arttırmıştır. Hatta sanayi sektöründe faaliyet gösteren pek çok firma inşaat sektöründeki pastadan pay almak için büyük projelere ve ortaklıklara girmişlerdir. Kapitalist sistemde yüksek kâr kısa vadede cazip bir unsur olsa da uzun vadede geri dönülmez zararlara sebep olacaktır. Bunların başında tarım alanlarının ziyan edilmesi, yeşil alanların beton yığınlarına dönüştürülmesi, İstanbul gibi nadide bir şehrin siluetinin bozulması vb. sayılabilir. Türkiye İnşaat Sektörü(TİS), büyük oranda ulusal sermayeye dayanan yapısı ve çok sayıda meslek dalını ilgilendirmesi sebebiyle istihdam ve üretim sürecini önemli ölçüde etkilemektedir. Hem ulusal hem de uluslararası alanlarda büyük deneyim ve potansiyele sahip olan TİS, 200'den fazla alt sektörü harekete geçirme özelliği nedeniyle “lokomotif sektör” ve aynı zamanda yarattığı büyük istihdam olanağı nedeniyle de “sünger sektör” olarak anılmaktadır. İnşaat sektöründe artan rekabet ortamında ilgi çekici yenilikler ve farklılıklar zorunlu hale gelmiştir. Çalışmada ele alınan işletme, kaba inşaatını tamamladığı villaların satışlarında beklenen sayıya ulaşamamış bu nedenle projeye buzdolabı da ilave etmeye karar vermiştir. Ancak bunu yaparken kâr payının azalmasını istememektedir. Villalar süper lüks sınıfında olduğu için daha yüksek kalitede ve iyi marka bir tercih yapması zorunludur. Bu çalışmada basit bir konu gibi görünen buzdolabı seçimi problemi(BSP), rekabetçi ortamda kâr oranını düşürmeden 250 adet lüks villa inşa ederek, bunları kısa sürede satmak isteyen; buzdolabını öncelikli ve dikkat çekici bir reklam unsuru olarak kullanma amacı taşıyan inşaat firması için son derece önemli bir problemdir. Amaç: Bu çalışmanın amacı araştırmaya konu olan inşaat firmasının satışa sunacağı lüks villalar için ortaya konulan değerlendirme kriterleri doğrultusunda en uygun buzdolabı alternatifini belirlemektir. Kapsam: Karar problemine konu olan araştırma, İstanbul’da faaliyet gösteren bir inşaat firmasının çalışanlarıyla mevcut müşterilerini kapsamaktadır. Firmada çalışan genel müdür, iç mimarlar, mimar, proje müdürü, finans müdürü, satış ve pazarlama müdürleri ile 17 site sakini karar verici ve değerlendirici konumundadır. Sınırlıklar: Araştırma, söz konusu inşaat firmasının faaliyet gösterdiği lüks inşaat sınıfında alım gücüne sahip müşterileri ile sınırlandırılmıştır. Yöntem: Çalışma iki aşamalı olarak yapılmıştır. İlk aşamasında karar verici grup(KVG) tarafından değerlendirme kriterlerinin tespit edilmesi ve tercih edilen Çok Kriterli Karar Verme(ÇKKV) yöntemi olan AHS ile kriter ağırlıkları belirlenmiştir. İkinci aşamasındaysa probleme özel pek çok kriterin dikkate alındığı ve birbirine yakın değerlere sahip 8 alternatifin (A,B,C,D, E, F,G,H) karşılaştırılması amacıyla yine ÇKKV yöntemlerinden olan VİKOR yöntemiyle mevcut alternatifler arasında en iyi uzlaşık çözümü veren alternatif belirlenmiştir. KVG’ un ortak çalışması sonucu değerlendirmede kullanılacak karar kriterleri; Fiyat(F), Dondurucu bölme hacmi(DBH), Soğutucu bölme hacmi(SBH), Yıllık enerji sarfiyatı(YES), Günlük enerji sarfiyatı(GES), Ses seviyesi(SS), Servis imkânı(Sİ), Görsel etkileyicilik(GE), İç dizayn kullanım konforu(İDKF) ve Elektrik kesintisinde gıdaları saklama süresi(EKGSS) olarak belirlenmiştir. Mevcut müşterilerden 17 kişilik değerlendirme grubu, Saaty tarafından geliştirilen 1-9 skalasını kullanarak değerlendirme kriterlerinin kıyaslanması işlemini gerçekleştirmişlerdir. Bu değerlendirmeler yapılırken seçeneklerin iç ve dış resimleri ve özellikleri dikkate alınmıştır. Seçenekler yerli ve yabancı markalardır; A++ enerji sınıfında ve gardırop modellerdir. Analizden önce kriterlerin fayda veya maliyet kriteri olduğunun tespit edilmesi gerekir. Çalışmada; fiyat, yıllık enerji sarfiyatı, günlük enerji sarfiyatı, ses seviyesi kriterleri maliyet özelliği; soğutucu ve dondurucu bölme hacmi, servis imkânı, görsel etkileyicilik, kullanım kolaylığı ve elektrik kesildiğinde gıdaları saklama süresi kriterleri ise fayda özelliği taşımaktadır. Bulgular: Çalışmanın birinci aşamasında AHS yöntemi kullanılarak hesaplanan kriter ağırlıkları; F(0,35), DBH(0,167), SBH(0,125), YES(0,089), GES(0,089), SS(0,032), Sİ(0,065), GE(0,023), İDFK(0,022) ve EKGSS(0,039) olarak hesaplanmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında, birinci aşamadan elde edilen kriter ağırlıkları kullanılarak VİKOR yöntemi uygulanmış ve bu sayede tespit edilen 8 alternatif buzdolabı arasından müşteri beklentilerini en iyi şekilde karşılayan C alternatifi eniyi uzlaşık çözüm olarak tespit edilmiştir. Sonuç: Çalışma sonunda, mimarından satış elemanına kadar her kademede katılımın gerçekleştiği toplam kalite anlayışına sahip olan firmanın farklı önerileri ve kriterleri dikkate alarak en doğru ve karar vericilerin uzlaşısını sağlayacak bir sonuca ulaşmak amacıyla tercih ettiği ÇKKV tekniklerinden VİKOR yönteminin tatmin edici bir sonuç verdiği görülmüştür. VİKOR yöntemiyle yapılan BSP’ nde v=(0,00; 0,25) parametreleri için seçeneklerin sıralamalarının değişmediği ve en iyi seçeneğin C markası olduğu görülmüştür. Çalışma neticesinde firmanın ağırlığı maksimum olan fiyat kriterine uygun bir şekilde minimum fiyata sahip olan C marka buzdolabının diğer kriterleri de tatmin edici ölçüde sağladığı düşünülerek örnek villa için alınmasına karar verilmiştir. Yaklaşık 1 aylık sürede örnek villayı gezen 453 müşterinin ilgisini çeken bu uygulama satışlarda %11’lik bir artış sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Buzdolabı Seçimi, ÇKKV, AHS, VİKOR