Diyarbakýr kenti, bünyesinde birçok medeniyetin izlerini taþýyan tarihi ve geleneksel yapýlarýn bulunduðu önemli yerleþim merkezi olmuþtur. Medeniyetlerin hüküm sürdüðü dönemlerden bugüne kadar kentte, sur, cami, kilise, hamam, han, köprü vb. birçok tarihi, anýtsal ve sivil mimari örneklerini bünyesinde barýndýran zengin bir yapý çeþitliliði bulunmaktadýr.
Diyarbakýr Geleneksel evleri, kentin kimliðini ve kültürünü yansýtan sivil mimari örneklerdendir. Yapým sistemi, kullanýlan malzeme çeþitliliði ile günümüze ulaþan Diyarbakýr Geleneksel evlerinin boyutlarý, kullanýmlarýna göre deðiþkenlik göstermektedir.
Diyarbakýr’da yazlarý sýcak, kýþlarý soðuk geçen karasal iklim özellikleri hakimdir. Bu nedenle, geleneksel evlerdeki mekan düzenlemeleri iklime göre þekillenmiþtir. Sokaktan görünmeyen yüksek duvarlarla çevrili, ortada avlusu bulunan Diyarbakýr geleneksel evlerinde yazlýk ve kýþlýk mekan düzenleri bulunmaktadýr. Mekanlarýn cepheleri avluya bakan bu evlerin, iki katlý olan örneklerinde sadece cumbalar sokaða bakmaktadýr. Evlerdeki odalarýn kalýn duvarlarý yöresel bazalt taþtan yapýlmýþ, çatýlarý ahþap kiriþlerle geçilmiþ toprak dam ile örtülüdür.
Diyarbakýr Geleneksel Evleri yýðma yapým tekniðiyle inþa edilmiþ olup, yapý malzemesi olarak yöresel özelliði bulunan bazalt taþ, tuðla, kalker ve ahþap kullanýlmýþtýr. Ayrýca ahþap baðdadi duvar tekniðinde yapýlmýþ bazý duvarlarda kerpiç malzeme kullanýlarak malzeme çeþitliliði arttýrýlmýþtýr.
Bu çalýþmada, Geleneksel Diyarbakýr evlerinin genel özellikleri, yapým sistemi ve bu evlerde kullanýlan malzemeler ile yapýsal sorunlarý incelenmiþtir. Geleneksel evlerdeki yapýsal sorunlar ve mevcut durumlarý her yapýda deðiþiklik göstermiþ ve meydana gelen yapýsal sorunlar genel olarak deðerlendirilmiþtir. Yapýlan deðerlendirmeler sonunda öneriler sunularak, geleneksel evlerdeki mekan kurgusu ve malzeme bütünlüðü ve mevcut yapýsal sorunlarýnýn bulunduðu güncel örnekler verilerek çalýþmamýz tamamlanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Diyarbakýr geleneksel evler, yapým sistemi, malzeme, yapýsal sorunlar
|
