Öz: Giriþ:. Yüzyýllardan beri Anadolu, birçok kültür ve uygarlýða ev sahipliði yapmýþtýr. Günümüzde bu kültür varlýklarýnýn izleri hemen hemen yok denecek seviyeye gelmiþ ve arkeolojik alan ismiyle karþýmýza çýkmýþtýr. “Yaþayan alan” niteliðinde olan bu deðerlerin, korunmasý, yaþatýlmasý, ön plana çýkarýlýp vizyon deðerinin arttýrýlmasý, kentle entegrasyonunun saðlanmasý gerekmektedir. Çalýþma alaný olan Þahinkaya Köyü Arkeopark alanýnda yapýlan doðal, kültürel, swot analizleri ve anket çalýþmalarýyla analiz edilip uygun kullanýmlarla iþlevselliðinin saðlanabileceði öneriler getirilmiþtir.Amaç: Bu çalýþmada arkeolojik sit alanlarýnýn, peyzaj tasarýmlarý aracýlýðýyla tanýtýmýnýn yapýlýp ana odak noktasý haline getirilmesi, arkeolojik alanlarda peyzaj kavramýnýn oluþmasý amaçlanmýþtýr. . Kapsam: Yapýlan bu araþtýrmanýn evrenini evrenini, Elazýð’da yaþayan, 18 yaþ ve üzeri yetiþkin bireylerden oluþmaktadýr. Bu evrende, 424 yetiþkin üzerinden çalýþýlmýþ ve bu evren kendi içinde 8 bölgeden oluþmaktadýr Örneklemini ise bu kiþiler arasýndan rasgele yöntemle seçilmiþ katýlýmcý oluþturmaktadýr.. Sýnýrlýklar: Araþtýrma yüksek maliyet ve zaman gerektirdiðinden Þahinkaya köyü, Toki, Vedat Dalokay Caddesi ve çevresi, D260 Kavþaðý ve çevresi, Salim Hazardað Caddesi ve çevresi, Gazi caddesi, Fýrat Üniversite, Ýmam Efendi Bulvarý ve çevresi ile sýnýrlandýrýlmýþtýr. Yöntem: Yöntem aþamasý; verilerin toplanmasý, analiz, verilerin çözüm ve yorumlanmasý baþlýklarý altýnda incelenmiþtir. Veri Toplama Aþamasý; Çalýþma alanýnda yapýlan gözlemler.Yetkililerle yapýlan görüþmeler. Çalýþma alaný fotoðraf çekimleri.Kurum kuruluþlardan elde edilen veriler. Analiz Aþamasý; Veri sentezleri Swot analizleri Çalýþma alaný fotoðraflarý kullanýmý.Kurum kuruluþlar vasýtasýyla kullanýlan belgeler. Verilerin Çözümü Ve Yorumlanmasý Aþamasý; Elazýð Þahinkaya Köyü Arkeopark alanýna dair yapýlan analiz, oluþturulan veriler ve anketler neticesinde yorumlanýp öneriler getirilmiþtir.. Bulgular: Anket verileri doðrultusunda Elazýð’ýn tarihi ve kültürel mirasý hakkýnda erkekler, kadýnlara göre daha çok bilgiye sahiptirler. Kadýnlarýn bilinçlendirilmesi demek bir toplumun bilinçlenmesi demektir. Bu nedenle ‘Elazýð’da ki kadýnlarýn Halk Eðitim Merkezlerinde, okullarda vb. yerlerde Elazýð’ýn tarihi ve kültürel mirasý hakkýnda bilinçlendirilmesi gerekmektedir.Elazýð’da yaþama isteði; yaþlýlarda, gençlere; eðitim düzeyi düþük olanlarda, yüksek olanlara göre daha fazladýr.Elazýð’daki eski yapýlarýn üstüne yapýlan yeni binalarýn yýkýlmasýný halkýn büyük çoðunluðu istemektedir. Elazýð’da ki halk kültürel ve tarihi mirasýný korumak istemektedir. Elazýð’da bugün Ýslam ve Hýristiyan dinlerine mensup, Türk, Kürt ve Ermeni gibi etnik kökene sahip yurttaþlar bir arada yaþamaktadýr. 25 soruluk ankete katýlanlarýn, çocuklarýný müzelere ve tarihi mekânlara götürme durumu; çok düþüktür. Bu anket sonucuna göre bireyler çocuklarýnýn gelecekte geçmiþ tarihinden ve kültüründen uzaklaþacaklarýnýn farkýnda deðillerdir. Bu sorun üzerine gidilmeli ve halk bilinçlendirilmelidir. Sonuç: Kültür turizmi açýsýndan arkeolojik sit alanlarýnýn önemi günden güne artmaktadýr. Bu geliþmelerle birlikte ülkemiz tarafýndan arkeolojik sit alanlarýnýn tanýtýmýnýn yapýlabilmesi amacýyla her arkeolojik sit alanýnýn tampon bölge konumuna gelebilmesi için birtakým kararlar alýnmýþtýr. Bu doðrultuda peyzaj mimarlýðý meslek disiplini tarafýndan oluþturulacak peyzaj planlama ve tasarýmlarýna ihtiyaç duyulmaktadýr. Bu çerçevede; kent kimliðinin korunup ön plana çýkarýlmasýnýn saðlanmalý , turizm faaliyetleri yoluyla bölgesel ekonomik büyümenin geliþimini desteklenmeli, alaný tasarlarken halk için ulaþýlabilir olmasý saðlanmalýdýr. Ayrýca Fýrat Üniversitesi ve diðer kuruluþlarda Elazýð’ýn tarihi ile ilgili yapýlan sempozyum, panel vb. toplantýlara halk davet edilmeli, akademik kesim ile sýnýrlý kalmamalýdýr. Milli Eðitim Müdürlüðü ve Turizm Ýl Müdürlüðü iþ birliði yapýlarak çocuklarýn tarihi ve turistik gezileri programa baðlanmalýdýr. Tarihi ve kültürel mirasý koruma ile ilgili yasa ve yönetmelikler ile ilgili tüm kamu kurum ve kuruluþlarýnda, halk eðitimi saðlanmalý, çalýþmalar sýrasýnda kentin tarihi dokusuna zarar verilmemelidir sonuçlarýna ulaþýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Arkeopark Alaný, Arkeolojik Sit Alaný, Peyzaj Tasarýmý
|
