Planlý eskitme kavramý, ürünlerin kullaným ömürlerinin önceden belirlenerek üretim aþamasýna geçildiði ve tüketicilerin daha hýzlý bir þekilde yeni ürün satýn almaya yönlendirildiði bir pazarlama stratejisi olarak tanýmlanabilir. Bu kavram literatüre ilk olarak 1932 yýlýnda geçmiþ olup, sanayi devrimi ile meydana gelen ‘tüketim toplumu’ kavramýný destekler niteliktedir. Tüketim toplumunun geliþmesi ile birlikte ürün ve sistemlerin tasarlanmalarý için yeni bir çalýþma alanýna olan ihtiyaç endüstriyel tasarým mesleðini ortaya çýkmýþtýr. Ürünler, henüz tasarým aþamasýnda iken bazý firmalar tarafýndan bir satýþ stratejisi olarak ve tüketimi artýrmak amacý ile ne kadar süre kullanýlacaðýna karar verilerek üretilmektedirler. Endüstriyel tasarýmcýlarýn bu sistem içerisindeki rolü ise kullaným ömrü ve onarým imkanlarý önceden sýnýrlandýrýlmýþ, yeni ihtiyaçlarýn yaratýlmasýna dayalý tasarýmlar ortaya çýkarmaktýr. Bu çalýþma esas olarak planlý eskitme stratejisi ile endüstriyel tasarým disiplini arasýndaki iliþkiyi elektrikli süpürge örnekleri üzerinden incelemeyi amaçlamaktadýr. Birçok tipte sýnýflandýrýlmýþ planlý eskitme stratejisinin endüstriyel tasarým süreçlerinin farklý aþamalarýna etki etme durumunu incelemek hedeflenmektedir. Bu amaçla öncelikle literatür araþtýrmasý ve pazar araþtýrmalarý yapýlarak, sektörde var olan firmalar saptanmýþtýr. Bu firmalar içerisinden belirlenen üç firmaya ait ürünlerin teknik özellikleri incelenmiþtir. Söz konusu markalarýn Ar-Ge yöneticileri veya endüstriyel tasarým yöneticileri ile planlý görüþmeler yapýlmýþtýr. Tüm araþtýrmalar sonucunda elde edilen veriler planlý eskitme türlerine göre sýnýflandýrýlmýþ ve matrisler oluþturulmuþtur. Elde edilen verilere göre, örneklenen firmalarýn çoðunda planlý eskitme stratejisine yönelik eðilimlerin benzer olduðu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Planlý Eskitme, Tasarým ve Tüketim, Tüketim Toplumu
|
