Özet; Giriþ; Mühendislik uygulamalarýnda geosentetiklerin kullanýmý hýzlý bir þekilde geliþme göstermektedir. Son zamanlarda geosentetik malzemeler þev stabilizasyonlarýnda, zemin güçlendirme ve iyileþtirme uygulamalarýnda sýklýkla kullanýlmaktadýr. Geosentetiklerin kullaným alanlarý oldukça geniþtir. Yol inþaatlarýnda birçok kullaným alanlarý mevcuttur. Amaç; Bu araþtýrma geosentetiklerin bir çeþidi olarak geofam malzemelerin saðladýðý kolaylýklarý belirtmek içindir. Kapsam; Baþlýca geosentetikler; geomembran, geofoam, geotekstil, geogrid, geohücre, geotüp, geonet, geotekstil kil kaplama ve geokompozitler olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Geosentetik türlerinden geofoam, geoteknik uygulamalarýnda kullanýlan köpük malzemesidir. Geofoamlar gazlara karþý geçirgen yapýdadýr. Pek çok geoköpük malzemesi polimerik (plastik) veya camsý köpük esaslýdýr. Geofoam bloklar, düþük birim hacim aðýrlýklarý ve yüksek mukavemet/yoðunluk oranlarý ile dolgu uygulamalarý, sýkýþabilir içerik, termal yalýtým ve drenaj gibi çeþitli mühendislik uygulamalarýnda kullanýlmaktadýrlar (Koerner 2012). Geofoam dolgu uygulamalarý çok hýzlý yapýlabilmektedir. Bulgular; Ýstenilen ölçülerde kesilip þekillendirilebilip, Þaþýrtmalý olarak uygulanýr. Dolgu uygulamalarýnda proje süresini etkileyen faktörlerden biri toprak dolgu malzemelerinin oturma süresidir. Bu durum yýllar alabilmektedir. Geofoam dolgu malzemelerinde ise oturma problemi yoktur. Bundan dolayý uygulama süresi kýsalmaktadýr. Geofoam dolgu malzemeleri diðer toprak dolgu malzemelerine oranla daha çabuk uygulanabilir. Geofoam dolgularýn kolay uygulanabilmesinin nedenlerinden biri diðer toprak malzemesine oranla 100 kat daha hafif olmasýdýr. Bu nedenle 1 iþçi 1 m³ geofoam dolgusunu rahatlýkla taþýyabilmektedir. 1 m³ geofoam dolgusu yaklaþýk 20-30 kilograma karþýlýk gelmektedir. 1m³ toprak malzemesi ise malzemenin yoðunluðuna ve granüler yapýsýna baðlý olarak 2.00-2.50 ton civarlarýnda seyretmektedir. Geofoam dolgu malzemesi diðer toprak dolgu malzemelerine göre tahmin edilebilir davranýþ göstermeleri sebebiyle güvenli malzemelerdir. Geofoam dolgu malzemeleri homojen yapýdadýr. Geofoam modülleri birbirlerine çok iyi tutunurlar. Su emme kapasiteleri çok düþüktür. Geofoam hafif dolgu malzemesi sýradan toprak malzemelerine göre kaðýt üzerinde maliyetli gözükebilmektedir. Projenin geneline bakýldýðý ve uzun vadede düþünüldüðü zaman ibre geofoam hafif dolgu malzemesine dönmektedir. Ýþçilik sürelerindeki önemli azalmalar, geofoam dolgu malzemesinin aþýrý hafif olmasý, daha dik uygulamalar yapýlabilmesinden dolayý dolgu miktarýndaki önemli azalmalar ve geofoam dolgu malzemesinin uzun ömürlü olmasý dikkate alýndýðýnda önemli ekonomi saðlanmaktadýr. Geofoamlar yapýlardaki zemine gelen yükleri büyük miktarda azaltýr. Taþýma kapasitesi ve þev kaymasý problemlerinde güvenliði arttýrýr. Ayný zamanda geofoam dolgu malzemeleri toprak dolgu malzemelerine göre çok hafif olduklarý için doðal zemine aktarýlan gerilmeler çok düþük olmaktadýr. Toprak dolgu malzemelerine oranla geofoam dolgular hafif olduklarý için aðýr makinelere ihtiyaç duyulmaz. Bu sayede makinelerin kira, amortisman ve yakýt masraflarýna gerek duyulmaz. Maliyet açýsýndan kazanç saðlanýr. Geofoamlar istinat yapýlarýnda ve köprü yaklaþým kýsýmlarýnda da sýkça kullaným alaný bulmaktadýr. Diðer toprak malzemelere göre geofoam dolgularýn yoðunluðu az olduðu için istinat duvarýna çok az yanal basýnç uygulanmaktadýr. Bu nedenle istinat duvarlarýna yerleþtirilerek uygulanmaktadýr. Geofoamlar suya dayanýklý malzemelerdir. Sadece hafif olduklarý için kaldýrma kuvvetine karþý dirençleri düþüktür. Kaldýrma kuvvetine karþý düþük dirence sahip olduklarý için geofoam dolgular ankrajlarla sabitlenebilmektedir. Geofoam dolgu malzemeleri istenilen boyutlarda kesilip boyutlandýrýldýklarý için boyutlar konusunda sabit deðerler yoktur. Yalnýz ülkemizde genelde 50-60 cm yüksekliðinde 100-120 cm geniþliðinde ve 200-300 cm uzunlukta üretilmektedirler. Sonuç; Dolayýsýyla geosentetiklerin bir çeþidi olan geofamlar baþta yol ve dolgu çalýþmalarý olmak üzere birçok inþaat mühendisliði alanýnda kolaylýklar göstermektedir. Özellikle karayollarýnda kullanýmý her ne kadar ülkemizde az kullanýlsa da çok büyük faydalar saðlamaktadýr. Son yýllarda Avrupa ve Amerika karayollarýnda çok sýk kullanýlmakta ve özellikle diðer dolgu malzemeleri ile karþýlaþtýrýldýðýnda, ekonomik olarak gözle görülür kazançlar ortaya çýkmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Geofam, Dolgu Malzemeleri, Geosentetikler
|
